Inventaris

Willebringsestraat (Boutersem)
Laatgotische westtoren achter een neogotisch portaal. Gotische beuken van drie traveeën op zuilen en transept van zandsteen, overkluisd met houten zoldering. Transeptarmen en vijfzijdig laatgotisch koor.

Boembeke (Brakel)
De oudste gekende vermelding van de Boembekemolen dateert van 1548 maar de molen is waarschijnlijk ouder. De molen werd eind 19de eeuw en in de eerste helft van de 20ste eeuw aangepast aan de nieuwe economische en technische ontwikkelingen. De watermolen vormt het hart van de molensite en dateert in zijn huidige uitzicht uit 1945. Het woonhuisje aan de straatkant dateert in zijn huidige vorm uit 1925.

Kapellen 11 (Brakel)
Houten calvarie tegen straatgevel van hoeve, vroeger bekend als Calvarie Vanderhaeghen, minstens uit de 18de eeuw, mogelijk opklimmend tot eind 16de eeuw.

Marktplein (Brakel)
Huidige kerk met driebeukige pseudobasilicale aanleg van vier traveeën + torentravee. Tot derde geleding ingebouwde toren met licht ingesnoerd torensilhouet; in zuidoostelijke oksel aangebouwde zeszijdige traptoren, met smalle lichtgaten, onder tentdak. Middenbeuk uitlopend in even breed koor van twee traveeën met halfronde sluiting. Massieve vierkante westoren opklimmend tot 1515-1551.

Pieter Hoelmanstraat 15 (Brakel)
Achterin gelegen bakstenen hoeve van het gesloten type, ten westen en ten zuiden begrensd door de Molenbeek. Voormalige watermolen, waarvan reeds melding in 1571, en brouwerij aan de volledig gekasseide binnenplaats met onregelmatige vorm. Grote molenvijver ten westen.

St. Apolloniaplein 12 (Brakel)
Oorsprong en vroege bouwgeschiedenis niet bekend, doch er bestond reeds een bidplaats in de 12de eeuw en in de 14de eeuw ook sprake van de kerk. Oudste bouwhistorische gegevens slechts opklimmend tot de tweede helft van de 16de eeuw, betrekking hebbend op de schade aangebracht tijdens de godsdiensttroebelen. Van de huidige kerk zou de gotische toren in de 16de eeuw ter vervanging van een romaanse of op een romaanse onderbouw tot stand gekomen zijn.

St.-Martensstraat 6 (Brakel)
Dorpskerk met georiënteerd koor afwijkend naar het noorden. Laatromaanse toren als oudste deel van de huidige kerk gewoonlijk gedateerd in de 13de eeuw. Gegevens over welomschreven bouwwerken zijn pas vanaf de 16de eeuw voorhanden. Wellicht onderging de kerk in de gotische periode herhaaldelijk wijzigingen. Niettegenstaande het schip veel jonger is dan de massieve westtoren sluiten hun massa's op zeer aanvaardbare wijze bij elkaar aan.

St.-Sebastiaansplein (Brakel)
Georiënteerde dorpskerk met omringend kerkhof ingeplant achter de noordoostelijke pleinhoek. Plannen om de bestaande kerk te vergroten leidden uiteindelijk in 1792-1794 tot de bouw van een nieuwe kerk echter met behoud van de westtoren van de voorgaande kerk. Van de laatgotische westtoren, is geen bouwhistoriek bekend; op stilistische gronden gewoonlijk begin 16de eeuw gedateerd.

St.-Ursmarsstraat (Brakel)
Georiënteerde dorpskerk ingeplant aan de zuidelijke straatzijde met omringend ommuurd kerkhof. Hoofdtoegang kerkhof tussen vierkante overhoekse hekpijlers. Huidige kerk wellicht voorafgegaan door een romaans of vroeggotisch eenbeukig kerkje, later vergroot tot eenbeukige kruiskerk. Van de voorgaande kerk bleef de 16de-eeuwse gotische westtoren behouden. Huidig classicistisch schip met koor en sacristie gebouwd in 1780-1783.

Steenweg 39 (Brakel)
Dorpskerk met georiënteerd koor afwijkend naar het noorden, ingeplant midden een cirkelvormig kerkhof met omringende manshoge bakstenen kerkhofmuur afgedekt door ezelsrug en met steunberen. Er zijn bijna geen bouwhistorische gegevens van de kerk voorhanden. Koor en transept klimmen nog op tot de gotische periode. Kerk deels aangepast en vernieuwd bij de vergroting tot driebeukige kerk met ingebouwde westtoren in het midden of derde kwart van de 18de eeuw.