Inventaris

Huiseplein 14 (Kruisem)
Alleenstaand gebouw met aansluitende tuin uit 1853 met in L-vorm aangebouwd voormalig koetshuis, verbouwd tot garage, met gekasseid voorpleintje, oorspronkelijk onmiddellijk palend aan het kerkhof.

Huiseplein 23 (Kruisem)
Achterin gelegen herenhuis met voortuin afgesloten door fraaie ijzeren hekken tussen gietijzeren zuiltjes op bakstenen voet. Woonhuis van zeven traveeën en één en twee bouwlagen onder zadeldak in kern zeker opklimmend tot eind 18de eeuw, hoger opgetrokken en voorzien van een nieuwe voorgevel circa 1905. Siertuin met opgaande bomen, serre en voormalige moestuin.

Huisepontweg 36, 40-42 (Kruisem)
Het classicistisch kasteel van Wannegem-Lede werd in 1783 naar ontwerp van Gilles-Barnabé Guimard gebouwd in opdracht van baron Alphonse Baut de Rasmon. De tuinaanleg gebeurde volgens de typische ganzenvoet met drie vista' s. Het park is voorzien van een aantal typische tuinelementen van omstreeks 1900: de ommuurde moestuin met oranjerie, volière, ommuurde boomgaard en het jachtwachtershuisje. Verspreid liggen verschillende 18de-eeuwse tuinpaviljoenen of fabriques.

Kasteeldreef 1-3, 10-12 (Kruisem)
Het kasteel van Nokere, een classicistisch waterkasteel van circa 1727, bevindt zich binnen een omhaagd domein met verschillende vijvers en uitgestrekte tuinen en bossen. De Franse Tuin in het park is een fraai voorbeeld van het werk van tuinarchitect René Pechère. Een lange platanendreef verbindt het kasteeldomein met de dorpskern van Nokere.

Kasteelstraat 34-38, 34A-B, 36A (Kruisem)
Het kasteel van Lozer is ook gekend onder de naam kasteel della Faille d'Huysse. Het kasteeldomein met bijgebouwen bevindt zich in een uitgestrekt park met vijvers in landschappelijke stijl, begrensd door de Kasteelstraat ten noorden, de Appelhoekstraat ten westen en de Lozerbeek ten zuiden. Het park wordt omgeven door bos- en landbouwgronden. Huidige vermoedelijk vroeg 19de-eeuwse toegang met houten hek en conciërgewoning aan de Kasteelstraat met schuin naar oosten leidende dreef naar de in 1844 door de kasteelheren gebouwde kerk.

Kasteelstraat 6-10, 6A-B (Kruisem)
Het 17de-eeuwse waterkasteel met aanhorigheden in een uitgestrekt park van 13 hectare met vijvers is gelegen tussen de Kasteelstraat, de Colijnstraat en de Moerasstraat en wordt door een lindedreef verbonden met de dorpskern.

Korte Aststraat 10-14 (Kruisem)
Oorspronkelijk landhuis gebouwd door de Gentse bouwkundige L. Roelandt en voltooid circa 1850; nadien herhaaldelijk aangepast. Kasteel met aanhorigheden met onder meer belvedèretoren en serres mooi ingeplant op de helling boven de beekvallei met aangelegde rozentuin ten westen en park met vijvers in landschappelijke stijl. Ten noorden palend aan het kasteel hoeve in U-vorm, het zogenaamde ''t Goed ten Ast'. Ten zuiden van het kasteel gelegen hovenierswoning.

Lededorp 9, 9A (Kruisem)
De voormalige pastorie van Wannegem-Lede is ingeplant ten oosten van de kerk in de dorpskern en wordt omgeven door een deels ommuurde en omhaagde tuin met op de linker hoek een voormalig zondagsschooltje.

Lozerstraat 18 (Kruisem)
De pastorie van Lozer werd links van de parochiekerk gebouwd achterin een deels ommuurde beboomde tuin, afgesloten door ijzeren hekken op bakstenen voet tussen ronde bakstenen pijlers. Het oorspronkelijk huis had drie traveeën en slechts één bouwlaag en werd gebouwd samen met de kerk in 1844.

Omgangstraat 1 (Kruisem)
Hoeve en landbouwstokerij, vandaag zogenaamd Ter Beemt. Oorspronkelijk hoeve met losse bestanddelen, in de eerste helft van de 19de eeuw in het bezit van de familie Vandercruyssen; oprichting van een stokerij in 1839. Hoogstamboomgaard achter de hoeve en haagbeukhaag. Solitaire paardenkastanje centraal op het erf en relicten van een siertuin.