Inventaris

Ezeldijk 12 (Diest)
Grote watermolen, opgetrokken op een aftakking van de Demer; gebouw in de vorm van een Latijns kruis met trapgevels aan de vier uiteinden.

Kerkstraat (Diest)
De Verloren Kostmolen, is een 19de-eeuwse korenmolen, van het type houten staak- of standaarmolen met gesloten voet. De molen werd in 1826 in Beverlo (Limburg) opgericht, maar in 1903-1904 ontmanteld en heropgebouwd in Schaffen. De windmolen staat ook bekend als de Molen van Schaffen, De Windmolen en de Molen van 't Dorp.

Leopoldvest (Diest)
De Lindenmolen of Lindemolen is een tot de 18de eeuw opklimmende korenmolen, type houten staak- of standaardmolen met open voet. Aanvankelijk, sinds 1742, stond de molen op de Doodsberg in Schaffen, in 1886 werd hij heropgericht op de Mierenberg in Assent en vervolgens in 1958 opnieuw gedemonteerd en in 1960 op de stadswallen van Diest, aan de toegang van het provinciedomein Halve Maan, in zijn oorspronkelijke vorm heropgericht.

Kruiskalsijdestraat 31 (Diksmuide)
Achterin gelegen hoeve, in het landschap gekenmerkt door een doorlopende toegangsweg vanuit de Kruiskalsijdestraat naar de Moerestraat, afgezoomd met Canadese populieren die naar verluidt in 1946 werden aangeplant. De gekasseide bestrating van deze dreef gaat terug op een militaire weg die door de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog werd aangelegd. Als hoevesite reeds aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) als achtvormige omwalling waarbij de westelijke helft - waarop de hoeve is ingeplant - gedeeltelijk werd gedempt. Duitse mitrailleurpost uit de Eerste Wereldoorlog op de hoevesite, waterput en betonnen pompsokkel met inscriptie '1915' in de weide.

Kruiskalsijdestraat 7 (Diksmuide)
De Kruiskalsijdemolen was een stenen stellingmolen, die aangepast werd tot mechanische maalderij. De molenromp, gebouwd omstreeks 1871 op een kleine belt, is bewaard samen met een aanpalend bijgebouw, vermoedelijk daterend uit 1899 en wellicht bedoeld voor de plaatsing van een stoommachine.

Bruggeveldstraat 28-32 (Dilbeek)
Domein rond een L-vormig waterkasteel, gebouwd als 'huis van plaisantie' rond 1600 bij een watermolen met een historisch tuinperceel van 2 hectare. Het kasteel met koetshuis werd herbouwd rond 1750 en renaissancistisch gerestaureerd in 1928-1932 onder leiding van architect Paul Saintenoy. Toen werd ook de tuin historiserend heraangelegd overeenkomstig een 18de-eeuwse figuratieve kaart; monumentale onderaardse kelder met graatgewelf uit 1836 in het sterrenbos. De huidige molen dateert uit de 19de eeuw.

Lostraat 84 (Dilbeek)
Bovenslagmolen met gebouwen in L-vorm opklimmend tot de 18de eeuw en met een deels gekasseid en deels met gras begroeid erf ten zuiden van de gebouwen. Gelegen aan de van west naar oost lopende Pede- of Molenbeek, met ten westen van de molen twee maalvijvers, tussen deze twee vijvers een boomgaard en een moestuin ten zuiden van het erf. De molen is vanuit het centrum met de kerk rechtstreeks bereikbaar via een pad dat het plein aan de kerk met de molen verbindt.

Molenstraat 113 (Dilbeek)
Hoeve met watermolen met 18de-eeuwse kern, gelegen ten zuiden van de Molenbeek.

Poverstraat 6 (Dilbeek)
Eind 18de-eeuwse watermolen op de Pedebeek, heden woonhuis met bijgebouwen.

Dilsen, Elen, Rotem, Stokkem (Dilsen-Stokkem), Maaseik (Maaseik), Leut, Meeswijk, Vucht (Maasmechelen)
Dit gebied beslaat de uiterwaarden van de Maas tussen Maaseik en Maasmechelen. De meanderende rivier verlegde regelmatig haar loop, waardoor het landschap kenmerkt zich door de aanwezigheid van vele fossiele en verlaten Maasmeanders. Historische dijken zijn nog aanwezig, de dijken zijn pas eind 20ste eeuw aaneengesloten gemaakt om overstromingen te voorkomen. In de tot een kilometer brede uiterwaarden tussen de dijk en de Maas zelf, kan de rivier nog regelmatig overstromen. Een unieke situatie voor Vlaanderen. Het landgebruik in de alluviale vlakte is agrarisch, enkele grote hoeven komen hier voor. Verder zijn er de gehuchten en dorpen, veelal ontstaan aan de toenmalige Maas. Nabij Leut strekt het kasteelpark van Villain XIIII zich uit in de riviervallei.