Inventaris

Zandstraat 3 (Kortemark)
De site is aangeduid op het primitief kadasterplan (circa 1828) (eigenaar is Jos Serruys uit Antwerpen): een U-vormige opstelling rondom het erf met boomgaard, achter het huis is een grote tuin gelegen. Zelfde weergave op de Atlas der Buurtwegen (circa 1844). Circa 1872 (mutatie 1878) wordt het huis uitgebreid. Circa 1894 (mutatie 1895) wordt het huis nogmaals uitgebreid met een haakse uitbouw aan de achterzijde. Wellicht wordt daarbij de rechter zijgevel van het huis vernieuwd, zie muurankers 1894.

Zarren-Lindestraat 34 (Kortemark)
Achteringelegen hoeve op het gehucht "Zarren-Linde". Twee oude lindebomen aan de erftoegang, roodgeschilderd ijzeren toegangshekken. Twee parallelle bestanddelen rondom een gekasseid erf.

Zarrenstraat 2 (Kortemark)
Huis circa 1923 gebouwd door Jules en Marie-Ludovica Maesenaere (Zarren) en circa 1947 vergroot. De bijhorende gronden zijn nu verkaveld. Vrijstaande villa met naastgelegen nutsgebouwtje, gelegen in een tuin afgesloten door geelbakstenen muurtje onder ezelsrug en met zwart- en witgeschilderd smeedijzeren hek tussen vierkante bakstenen pijlers, gelijkend smeedijzeren toegangspoortje.

Dorp 6 (Kortenaken)
Voormalige gotische constructie uit de 16de eeuw. Het overige is neogotisch, onder meer de westtoren. Van de oude kerk bleef enkel het laatgotische koor met noordsacristie en vermoedelijk ook het noordtransept bewaard. In 1946 en ook meer recent werden herstellingen uitgevoerd.

Dorpsplein 5A (Kortenaken)
De kerk is gelegen op een heuvel en omgeven door het oude kerkhof met kerkhofmuur. Van de romaanse fase zijn geen bovengrondse elementen zichtbaar. De vergroting en restauratie van de kerk in 1906-1911 gebeurde onder leiding van architect Langerock. Daarbij werden de 16de-eeuwse elementen gerestaureerd.

Kersbeek-Dorp 5 (Kortenaken)
Kerk met gotisch koor met steunberen, einde 16de eeuw opgetrokken uit baksteen met zandstenen speklagen. Noordoostelijke sacristie uit de tweede helft van de 18de eeuw. Neoclassicistische toren en éénbeukige ruimte. Neogotische zuidoostelijke sacristie.

Klipgaardestraat 2-4 (Kortenaken)
Landhuis gebouwd rond 1867 door Guillaume d'Arschot de Schoonhoven. In het interbellum werd het kasteel aangekocht door Guillaume d'Arschot de Schoonhoven, kabinetschef van koning Albert I, die het in een neoclassicistische bouwstijl vergrootte en aanpaste. De hoeve werd rond 1886 gebouwd op de motte in een eenvoudige, functionele baksteenarchitectuur. Omgeven door landschappelijk park dat de motte van een afgebroken feodaal kasteel en een gedeelte van een aanpalend bos omvat, oorspronkelijk circa 25 hectare; dendrologisch interessant.

Zandrodestraat 2-4 (Kortenaken)
Omstreeks 1862 werd het historische Vroenhovencomplex vervangen door nieuwe gebouwen. Het koetshuis en de kasteelhoeve dateren van omstreeks 1862. Rond 1876 liet ridder Adolf de Wouters de Vroenhoven het woonhuis heropbouwen; in 1903 kreeg het een neogotische heraankleding door de Brusselse architect Alphonse Gellé. De gebouwen zijn omgeven door een park van bijna 20 hectare met 'jardin anglais'.

Abdijdreef 14, 18-19, 20-22, Minneveldstraat 20-22, 34, 42-44, 44B (Kortenberg)
Grotendeels binnen haar oorspronkelijke ommuring en omgrachting bewaarde voormalige benedictinessenabdij van 1222-1797, waarvan verspreid over de site substantiële relicten van de 17de- en 18de-eeuwse abdijgebouwen bewaard bleven.

Colombastraat 1 (Kortenberg)
Villa met bijgebouwen in U-vorm in Italianiserende stijl naar ontwerp van architect Jean-Pierre Cluysenaar (1811-1880) gelegen op een hoogte en omgeven door een ruim park met indrukwekkende bomen. Het pand met bewaarde interieurelementen werd volgens de kadastrale staat gebouwd in 1843 en gepubliceerd in Cluysenaars boek Maisons de campagnes.