Inventaris

Itegem (Heist-op-den-Berg), Herenthout (Herenthout)
Dit gebied is gelegen in de Zuiderkempen op grondgebied van Herenthout en Itegem. Het betreft een afwisselend landschap met verschillende waterlopen met hun valleien, restanten van de oude perceelsstructuur en wegenpatroon, oude bossen, broekbossen, dreven en hooilanden die duidelijk de geschiedenis van dit gebied sinds de 18de eeuw weerspiegelen. De opvallende reliëfverschillen en de variatie in begroeiing doen een structuurrijk landschap ontstaan, waarin open en gesloten vegetaties elkaar afwisselen. De kasteeldreven die het landschap doorkruisen, zorgen, samen met de bomenrijen, voor filterwerking. Samen met het bouwkundige erfgoed, bestaande uit het dubbel omgrachte kasteel Herlaar, een goed bewaarde traditionele Kempense watermolen en de O.-L.-Vrouw-Hofkapel vormt dit een esthetisch aantrekkelijk landschap.

Sint-Antelinks, Sint-Lievens-Esse (Herzele), Aspelare (Ninove)
De valleien van de Ransbeek en Beverbeek worden gekenmerkt door historische graslandpercelen en talrijke taluds. Op de steile valleiflanken komen bossen met kwelzones voor zoals het Duivenbos dat volledig werd heraangeplant in de 19de eeuw. In de bronzone van de Ransbeek zijn nog veel oud bos-soorten aanwezig. Het gebied heeft haar historisch gesloten karakter met bomenrijen en houtkanten langs de perceelsranden bewaard. De hogere, vlakkere zones liggen onder akkerland. Hier komen heel wat historische hoeven voor zoals het Hof te Ransbeek en hoeve Tortelboom.

Hoogstraten, Minderhout, Wortel (Hoogstraten)
Het grootste deel van de structuur van dit gebied gaat zeker terug tot eind 18de eeuw. Het gaat daarbij om het Kasteel van Hoogstraten, de site met omwalling van ’t Withof, een aantal dreven en de loop van de Mark met lager gelegen valleigronden. Het is deze relatief sterk meanderende loop van de Mark met bijhorende vallei die voor een groot deel de wetenschappelijke en ook ruimtelijk structurerende waarde van het gebied vertegenwoordigt. Als geheel kan het landschap, zoals we het nu kunnen waarnemen, worden gekarakteriseerd als een compartimentenlandschap van afwisselend open landbouwgronden en gesloten bospercelen, met oude dreven en bomenrijen.

Wortel (Hoogstraten)
De rijksweldadigheidskolonie werd in 1822 gesticht, met als doel door werkverschaffing de armoede te bestrijden: wegen werden aangelegd, hoeves gebouwd, gronden ontgonnen op de heide. Het project mislukte en werd in 1842 stopgezet. Vanaf 1870 werd de kolonie van Wortel nieuw leven ingeblazen, in het kader van de beteugeling van bedelarij en landloperij. Nieuwe gebouwen werden opgericht. De afschaffing op van de wet op de landloperij in 1993 betekende de opheffing van de rijksweldadigheidskolonie van Wortel. Kolonie Wortel is een uniek voorbeeld van de inrichting van een gebied als weldadigheidskolonie. Ze wordt gekenmerkt door een karakteristiek gebouwenpatrimonium en een compartimentenlandschap (grote open percelen gras- en akkerland wisselen af met bossen en struwelen, ingebed in een typische drevenstructuur in rastervorm). Plaatselijk komen nog heiderelicten en een paar vennen voor.

Kolonie 1-43 (Hoogstraten)
Het domein van de kolonie wordt gekenmerkt door een compartimentenlandschap met een typische drevenstructuur en een karakteristiek gebouwenpatrimonium.

Ramsdonk (Kapelle-op-den-Bos), Londerzeel (Londerzeel)
Het kasteel van Houtem ligt ten westen van Kapelle-op-den-Bos in de relictzone van de Klein-Brabantse Molenbeken. Een oudere kern gaat aan de kasteelsite vooraf: het hof van Houtem, een leen van de heren van Grimbergen (1180). De omgeving van het kasteel onderging weinig wijzigingen gedurende de laatste honderd jaar en vormt met haar dreven een prachtig landschappelijk ensemble. Akkers en weiden bezitten nog veel perceelsrandbegroeiingen.

Kinrooi, Ophoven (Kinrooi), Maaseik, Neeroeteren (Maaseik)
Het domein Jagersborg is gelegen op de grens tussen Maaseik en Neeroeteren. Het landschap behoort geomorfologisch tot het dekzandgebied ten noorden van Maaseik. Tot midden 19de eeuw nog maakte het gebied deel uit van een uitgestrekte heide- en moerasvlakte tussen de Itterbeek en de Bosbeek. Het gevarieerde landschap werd in de toenmalige landbouweconomie geëxploiteerd door begrazing met vee, het winnen van plaggen, strooisel en turf en het kappen van hout. Ten noorden tegen de Itterbeek kwamen wellicht reeds vroeger beemden voor, in gebruik als vochtig hooi- en weiland. In 1849 werd de hoeve Jagersborg gebouwd, die haar naam zou geven aan het bijhorende domein. Het is een gesloten hoeve van 1849, met boerenburgerhuis, schuur, stal en recente aanbouwsels tegen de achtergevel, die tijdelijk ook als herberg fungeerde.

Sint-Kwintens-Lennik (Lennik), Meerbeke, Neigem (Ninove), Gooik (Pajottegem), Onze-Lieve-Vrouw-Lombeek (Roosdaal)
Het landschap wordt zeer sterk gedomineerd door van west naar oost verlopende getuigenheuvels. Het Neigembos is één van de toppen die de waterscheidingslijn vormen tussen het Dender- en Zennebekken. Het landschapsbeeld van eind 18de eeuw sluit goed aan bij het huidige landschap. Bomenrijen langs de wegen compartimenteren het landschap. De akkerlanden situeren zich bijna uitsluitend op wat men tot op heden als open leemkouters beschouwt.

Lier (Lier), Kessel (Nijlen), Emblem (Ranst)
Het dal van de Kleine Nete vormt een relict van een oorspronkelijk veel uitgestrekter beemdenlandschap in de vallei van een Kempense laaglandbeek.

Lille, Wechelderzande (Lille), Vorselaar (Vorselaar)
De Vallei van de Kindernouwbeek is een intact gebleven vallei van een laaglandbeek. Op een kleine schaal komen hier sterk verschillende vegetatietypes voor. De natte valleigronden werden vroeger als beemden en hooilanden gebruikt – nu zijn ze vaak bebost. De typische strookvormige en opstrekkende percelering is ontstaan door turfontginning gedurende de laatste eeuwen.