Inventaris

Halle (Halle), Gaasbeek, Sint-Kwintens-Lennik, Sint-Martens-Lennik (Lennik), Gooik, Kester, Leerbeek (Pajottegem), Elingen, Pepingen (Pepingen), Oudenaken, Sint-Laureins-Berchem, Sint-Pieters-Leeuw, Vlezenbeek (Sint-Pieters-Leeuw)
Het landschapsbeeld dat kan afgeleid worden uit de Ferrariskaarten (1771-1777) sluit reeds goed aan bij het huidige landschap. De interfluvia werden toen ook reeds gekenmerkt door een open akkerlandschap. Alleen langs de grotere wegen waren er bomenrijen in dit open landschapscompartiment. De valleien vormden langgerekte groene linten, met weiden en enkele bosjes. Van de 10de tot de 13de eeuw greep de mens zeer sterk in in het Pajotse landschap. De ‘grote ontginningen’ zetten bos, heide en moeras om in vruchtbare landbouwgrond. Het kasteel van Gaasbeek vormde het centrum van het Land van Gaasbeek, horend bij hertogdom Brabant. Het kasteel van Gaasbeek werd omstreeks 1235 opgetrokken door de hertogen van Brabant. Het was een op een hoogte ingeplante en volledig omgrachte burcht die weerwerk moest bieden tegen de dreigingen van de graafschappen Vlaanderen en Henegouwen.

Budingen 22 (Halle)
Het huidig gebouw in classicistische stijl dateert van 1743 doch werd in neoclassicistische getinte stijl aangepast in 1896. Staatsieplein, geflankeerd door wagenhuizen en toegankelijk via hekken tussen arduinen pijlers. Platanendreef in het westen en beukendreef in het oosten. Kasteelpark met vijvers, drevennetwerk en bos.

Achel, Hamont (Hamont-Achel), Sint-Huibrechts-Lille (Pelt)
Het gebied ligt in de vallei van de Warmbeek, ten oosten van de dorpskern van Achel. Het is een vlak landschap dat zich uitstrekt vanaf de Belgische -Nederlandse grens tot aan de het kanaal Bocholt - Herentals. Belangrijke erfgoedelementen zijn o.a. het domein van de Achelse Kluis, de kasteeldomeinen van Beverbeek en Genebroek, de site van de Tomp, het voormalige Franciscanessenklooster Catharinadal en de Watering. De Warmbeek doorstroomt het gebied in noordelijke richting en overschrijdt de grens ter hoogte van de Achelse Kluis. Kenmerkend voor de vallei is de grote afwisseling van graslanden, broekbossen en populierenaanplantingen. Op de hoger gelegen delen is het natuurlijk bostype het voedselarme, zure eiken -berkenbos.

Hasselt, Spalbeek (Hasselt), Berbroek, Schulen (Herk-de-Stad), Lummen (Lummen)
De Demer is al vroeg gekanaliseerd en ingedijkt om overstromingen tegen te gaan en in functie van het transport. De Demervallei is een moerassig gebied met broekbossen, vochtige weilanden op de iets hogere delen, en grote zones met populierenaanplantingen. Op de rivier liggen meerdere historische waterradmolens. In heel het gebied zijn op de perceelsgrenzen nog veel relicten van houtwallen, al dan niet met knoteiken, in het landschap bewaard. De bewoning en de akkercomplexen concentreren zich op deze stuifzandgronden en zandleemgronden. Naast schaarse leembouw, zijn (deels versteende) hoeven in vakwerk nog in ruime mate aanwezig. In de Demervallei liggen meerdere kasteeldomeinen die teruggaan op een motte of donjon zoals de waterburchten 't Looi en de Burg. De omringende parken en tuinen worden gekenmerkt door een bijzondere aanleg en zijn van groot belang op vlak van tuinarchitectuur.

Kermt, Kuringen, Stokrooie (Hasselt)
De abdijsite van Herkenrode ligt in de Demervallei in het overgangsgebied tussen de Lage Kempen en Haspengouw. Het is een uitgestrekt historisch domein dat teruggaat tot het voormalige abdijcomplex der cisterciënzerinnen (gesticht in 1182). Ten noorden van de Demer situeren zich de beemden, ten zuiden de oude abdij met haar aanhorigheden, neerhof, het oostelijk gelegen kasteelpark en de overige, hoger gelegen landbouwgronden. Behalve niet-bevloeid hooi- en weiland kwamen hier tot in de 20ste eeuw ook grote vloeiweiden voor.

Kermt, Kuringen, Spalbeek, Stevoort (Hasselt)
Het gebied ‘Herkenrodebos en kasteel van Stevoort’ bevindt zich op de noordgrens van vochtig Haspengouw, op het interfluvium tussen de Demer in het noorden en de Herk in het zuiden. Het is een landschapsecologisch rijk gebied met relicten van het voormalige Herkenrodebos en met een concentratie van bouwkundig erfgoed, in het bijzonder restanten van vakwerkbouw. In het zuidwesten liggen de kastelen van Stevoort en Schimpen. De kern van dit gebied bestaat uit een aantal versnipperde bosrelicten, die nu worden aangeduid als Herkenrodebos, Zusterkloosterbos en andere. Deze historisch stabiele bossen, met een rijke voorjaarsflora, worden afgewisseld met graslanden en aangevuld met kleine landschapselementen die vooral bestaan uit bomenrijen, hier en daar houtkanten, meidoornhagen en struwelen.

Kuringen, Stokrooie (Hasselt), Zolder (Heusden-Zolder), Zonhoven (Zonhoven)
Het gebied wordt gekenmerkt door moerassen, heide, hooiland en bos en een aaneenschakeling van vijvers genaamd de Wijers. De afwisseling van landduinen en vochtige depressies versterkt het uitgesproken reliëf. De vijvers worden hoofdzakelijk gevoed door de Slangebeek, Roosterbeek en Laambeek, die een evenwijdig verloop hebben en een zuidwestelijke oriëntatie. Een netwerk van dijkjes, sloten en sluizen getuigt nog van het economisch belang van de viskweek in de beekvalleien.

Bombroekstraat (Hasselt)
Verdwenen maar typologisch interessant kasteel van Bombroek met klassiek aanlegpatroon, gedocumenteerd dankzij het kadasterplan van 1810.

Gutschoven, Mettekoven (Heers), Brustem, Groot-Gelmen (Sint-Truiden), Borgloon, Broekom, Gotem, Hendrieken, Hoepertingen, Rijkel, Voort (Tongeren-Borgloon)
Dit gebied is gelegen in Droog-Haspengouw op de zuidwest-rand van het massief van Borgloon. De centrale verbinding in dit gebied wordt gevormd door de Romeinse weg die van west naar oost loopt. De Herkebeek of Molenbeek, één van de bovenlopen van de Herk, doorkruist het gebied van zuid naar noord. De beek heeft hier een diep, asymmetrisch dal ingesneden. De omgeving van Voort vertoont het traditionele, open uitzicht van de Haspengouwse akkerbouwstreek. Voort is dan ook een klein landbouwdorp, gedomineerd door het kasteel en enkele grote landbouwbedrijven. Gotem is een kleine kern gelegen in dezelfde beekvallei, maar op enige afstand van de Romeinse weg. Het gehucht Helshoven ligt langs de Herk en kenmerkt zich door enkele grote hoeves en een kapel en kluis.

Gutschoven, Heers, Heks, Horpmaal, Vechmaal (Heers), Bommershoven, Borgloon, Broekom, Groot-Loon, Lauw, Piringen, Widooie (Tongeren-Borgloon)
Het is een overwegend open en sterk glooiend landschap, voornamelijk bestaande uit zeer vruchtbare akkers. De bewoning is geconcentreerd in dorpen die vooral gelegen zijn in de valleien. Deze valleien zijn vochtiger en bestaan uit hooi- en graslanden en houtkanten en vormen meer gesloten linten tussen de uitgestrekte open plateaugebieden. Op de heuveltoppen ontbreekt plaatselijk de vruchtbare leemlaag of is deze te dun voor landbouw en liggen beperkte boscomplexen. Het gebied vormt een uitzonderlijk landschap waarbij de erfgoedelementen samen een uitgestrekt cultuurlandschap vormen met vele historische kasteeldorpen en domeingoederen, alternerend met een schitterend semi-ruraal kader van hoeves, akkers, weilanden, hoogstamboomgaarden en bossen waarbij de verschillende elementen bovendien onderling verbonden zijn door oude wegtracés (waaronder de Romeinse weg).