Inventaris

Molendijk (Hamont-Achel)
Het kasteel Grevenbroek is één van de zeldzame middeleeuwse burchtsites in het noorden van de provincie Limburg. Het kasteel van Grevenbroek werd vermoedelijk opgericht in de eerste helft van de 14de eeuw, maar zou ook al verder in de tijd kunnen teruggaan.

Hasselt, Spalbeek (Hasselt), Berbroek, Schulen (Herk-de-Stad), Lummen (Lummen)
De Demer is al vroeg gekanaliseerd en ingedijkt om overstromingen tegen te gaan en in functie van het transport. De Demervallei is een moerassig gebied met broekbossen, vochtige weilanden op de iets hogere delen, en grote zones met populierenaanplantingen. Op de rivier liggen meerdere historische waterradmolens. In heel het gebied zijn op de perceelsgrenzen nog veel relicten van houtwallen, al dan niet met knoteiken, in het landschap bewaard. De bewoning en de akkercomplexen concentreren zich op deze stuifzandgronden en zandleemgronden. Naast schaarse leembouw, zijn (deels versteende) hoeven in vakwerk nog in ruime mate aanwezig. In de Demervallei liggen meerdere kasteeldomeinen die teruggaan op een motte of donjon zoals de waterburchten 't Looi en de Burg. De omringende parken en tuinen worden gekenmerkt door een bijzondere aanleg en zijn van groot belang op vlak van tuinarchitectuur.

Prinsenhofweg 21 (Hasselt)
In zijn huidige vorm een omgrachte, ovale terp; de onderbouw van twee ronde, bakstenen hoektorens bleef bewaard; de oosttoren werd in 1912 voorzien van een bovenbouw en geïntegreerd in een kasteeltje in neorenaissance-stijl.

Karel Govaertsstraat (Heist-op-den-Berg)
Bakstenen hoektoren onder leien kegelspits met vergulde bekroning, opklimmend tot de 16de eeuw.

Herlaar 15-16 (Herenthout)
Voormalige residentie van de heer van Herenthout, gelegen in de vallei van de Wimp. Dubbel omgracht waterslot in traditionele bak- en zandsteenstijl met sterke neotraditionele aanpassingen.

Burchtlaan (Herzele)
Lager gelegen terrein met zogenaamd Oude toren, en grondvesten van het verdwenen omwalde donjon, gelegen ten zuiden van de kerk.

Dorpsstraat 18 (Hoeselt)
Op een site die minstens teruggaat tot het midden van de 14de eeuw rest nog de zogenaamde Bethaniatoren, restant van een vierkant waterkasteel uit 1622.  Het goed omvat naast de overblijfselen van het kasteel Ter Borch, de 18de-eeuwse gebouwen van het kasteel Brouckmans (poortgebouw en woning), de laat 19de- tot vroeg 20ste-eeuwse klooster- en schoolgebouwen, het weeshuis, de kapel, de aalmoezenierswoning en het park.

Holsbeek, Nieuwrode, Sint-Pieters-Rode (Holsbeek), Lubbeek (Lubbeek), Houwaart, Sint-Joris-Winge (Tielt-Winge)
De beekvallei die door dit gebied van zuid naar noord loopt, is in het zuiden nog breed vertakt. Nabij Gempe komen de waterlopen samen en worden ze zowel Molenbeek als Winge genoemd. De beek stroomt af richting Kleerbeek en Horst, de vallei wordt hier aanzienlijk breder en vlakker en wordt ook wel de Hagelandse vallei genoemd. Deze brede vallei is gekend vanwege haar hoge ecologische waarde. Aan de beide zijden van de vallei loopt het landschap glooiend omhoog, oa. door de aanwezigheid van Diestiaanheuvels. Door het hele gebied heen komt bouwkundig erfgoed voor. Voornamelijk in het zuiden en noorden liggen een aantal grote hoevecomplexen. Kenmerkend voor de Molenbeekvallei zijn de vele kastelen dicht tegen de beek. Een landschappelijk gaaf geheel wordt gevormd door het kasteel van Horst en omgeving.

Horststraat 28 (Holsbeek)
Het kasteel van Horst, met de kenmerken van een omwald feodaal kasteel, bestaat in zijn huidige vorm uit een vierkante donjon en aangebouwde woon- en dienstvleugels in traditionele bak- en zandsteenstijl die rond een binnenplaats zijn gegroepeerd en omgeven worden door een brede slotgracht.

Horststraat 28, 28A (Holsbeek)
Omwald feodaal kasteel met onregelmatige polygonale aanleg, voorzien van toegangspoort en vierkante zandstenen donjon met aangebouwde woon- en dienstvleugels in traditionele bak- en zandsteenstijl, teruggaand op bouwfases uit de late 15de eeuw en vroege 16de eeuw; originele stucplafonds van Ian Christiaen Hansche bleven bewaard; waterkasteel met wagenhuis teruggaand op site van feodale motte met relicten van laat-middeleeuwse omgevingsaanleg; geen sporen barokke, classicistische of landschappelijke aanleg.