Het stadhuis is gelegen op de Grote Markt van Veurne, op nummer 27. Het ligt in de westelijke hoek, aangrenzend aan het voormalig Landhuis. In het stadhuis herinneren verschillende zaken aan de Eerste Wereldoorlog.

Historische achtergrond

Het stadhuis van Veurne werd in februari 1939 als monument beschermd.

Het stadhuis speelde vooral aan het begin van de oorlog een belangrijke rol. Midden oktober 1914 kwam de Generale Staf van het Belgisch Leger zich in het stadhuis vestigen. De bovenzaal werd ingericht tot werkkabinet van Koning Albert. In het stadhuis werden onder meer de besprekingen gevoerd, die zouden leiden tot de onderwaterzetting van de IJzervlakte.

Koning Albert verhief hier onder meer Karel Cogge tot Ridder in de Leopoldsorde. Hij ontving er bovendien tal van belangrijke internationale figuren, zoals de Franse Generaal Foch, de Franse president Poincaré, de Britse koning George V, de Britse opperbevelhebber Maarschalk French. Wie niet in het stadhuis was ondergebracht, logeerde onder meer in het nabijgelegen hotel 'Die Nobele Rose'. Begin 1915 verliet het Groot Hoofdkwartier het stadhuis vanwege de bombardementen en beschietingen, ten gunste van de pastorie van Houtem. Het Ministerie van Oorlog verhuisde naar het kasteel Bernier aan de Ieperse Steenweg. De benaming 'Albertzaal' van een zaal op de eerste verdieping van het stadhuis van Veurne herinnert aan het feit dat Albert I hier zijn werkkabinet en Groot Hoofdkwartier had.

Veurne was met de Eerste Wereldoorlog van een totale verwoesting gespaard gebleven. Een driehonderdtal woningen waren wel onbewoonbaar en monumentale gebouwen waren beschadigd. Begin 1920 ontving de dienstdoende burgemeester in naam van de inwoners van Veurne eigenhandig het Franse oorlogskruis met palm uit handen van de Franse president Poincaré. Dit gebeurde in aanwezigheid van talrijke Franse en Belgische prominenten, waaronder Koning Albert. Voortaan hangt dit ereteken aan het wapenschild van Veurne. Het zou in het stadhuis bewaard worden.

Beschrijving

Bakstenen gebouw met twee analoge vleugels van vier en vijf traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak van leien.

Interieur: Op de eerste verdieping is er de zogenaamde 'Albertzaal', met daarin verschillende schilderijen van Karel Cogge.

Stadhuis, gelegen op westelijke marktzijde, en hoek vormend met het voormalig Landhuis, waarvan het tevens oorspronkelijk de conciërgewoning was. Bakstenen gebouw met twee analoge vleugels van respectievelijk vier en vijf trav. en twee bouwlagen onder zadeldak (leien). Beide met dwarse topgevel voorzien van in- en uitgezwenkte top (oosten). Linker vleugel van 1596 volgens versierde muurankers en cartouche; achtergevel met huistoren van l599 volgens muurankers. Rechter vleugel van 1612 volgens cartouche van geveltop, en gedateerde deuromlijsting van het pui; balk met jaartal 1616 in de vergaderzaal. Ontwerp toegeschreven aan stadsbouwmeester Lieven Lucas, afkomstig van Sint-Omaars. Pui naar ontwerp van Brugse steenhouwers Hiëronymus Stalpaert en Ferri Aerts. Restauratiewerken onder leiding van architect J. Vinck (Veurne) in 1880-1889, onder meer vernieuwing van kozijnen en puireconstructie deels met herbruikt materiaal.

Bewaarde tekeningen van gevelopstanden van circa 1915. Regionale vertolking van de renaissancearchitectuur. Traditionele laat-gotische wandstructuur met zogenaamde Brugse traveeën en stenen kruiskozijnen, gecombineerd met lokale baksteeninterpretaties van renaissance ornamenten voor borstwering met geometrische versiering, tudor- en korfbogige vensterboogvelden met analoge versiering en schelpvulling, geprofileerde kroonlijst met trigliefen, en in- en uitgezwenkte geveltoppen verfraaid met twee gekoppelde aediculavensters voorzien van hermenpilasters en driehoekige frontonbekroning als typische exponenten van de lokale renaissancevormgeving. Zuiverder renaissancistisch geïnspireerde pui van hardsteen: vijf korfbogen opgevangen door Ionische zuiltjes op opengewerkte leuning, en onder analoge borstwering met kasselrijwapenschild in het midden; boogzwikken versierd met vergulde putti. Rondboogdeur met sluitsteen en imposten, ingeschreven in rechthoekige omlijsting van Ionische halfzuiltjes en uitgewerkt hoofdgestel waarin jaartal 1612 opgenomen; boogzwikken met putti. R., overwelfde "brandgang" naar Heldenplein en Walburgapark (gedrukt gewelf van baksteen). Korfbogige doorgang in natuurstenen omlijsting met neuten; geprofileerde druiplijst met recentere liggende figuren van de Gerechtigheid links en de Vrede rechts. Zijtrapgevels. Centraal aandak met trappen. Geprofileerde schoorstenen met pilastertjes. Achtergevel (westen); aanleunend achtkantig huistorentje onder ingesnoerde spits met peervormige bekroning (leien), van 1599 volgens muurankers. Gelede uitkijk met rondboogvormige muuropeningen. Voorts, rechthoekige muuropeningen met 19de-eeuws houtwerk. Haakse uitbouw uit de 20ste eeuw in aansluitende neorenaissancestijl, naar ontwerp van architect C. Van Elslande (Veurne) van 1939.

Interieur. Muurbekledingen van Mechels (gemeenteraads- en trouwzaal) en Corduaans leder (vergaderzaal). Balkenzolderingen met geprofileerde sloffen, gedateerd 1616 in vergaderzaal. Schepenzaaltje met stucplafond en rococo schouw. Vergaderzaal (bovenverdieping): renaissance schouw met twee schilderijen voorstellende Albrecht en Isabella; toegang tot voormalig Landhuis via twee deurtjes in houten renaissance omlijsting, gedateerd 1623. Stenen wenteltrap. Bewaarde bronzen gerechtsvoorwerpen van 1499-1623.