erfgoedobject

Karmelietenklooster

bouwkundig element
ID
8407
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8407

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Karmelietenklooster
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Karmelietenklooster
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Heden Jozefietencollege. Complex, bestaande uit noordelijk georiënteerde kerk ten zuiden, klooster met vierkante binnenkoer en talrijke schoolgebouwen ten noorden.

Gelegen op de hoek van de Karmelieten- en Kleine Karmelietenstraat, namelijk op de noordwestelijke Denderoever, de plaats van het voormalige kasteel ter Gracht (15de eeuw); laatstgenoemde maakte deel uit van de verdedigingsgordel der stad (grondvesten, vermoedelijk uit de 12de eeuw, gevonden in de kloostertuin in 1971). Vrouwe Maria van der Gracht schonk in 1466 het kasteel en grond aan de paters geschoeide karmelieten, die er een kerk en kloosters bouwden. Herbouw van de kerk in 1514, van het klooster in 1548. Verwoesting van het klooster, gevolgd door latere wederopbouw, in 1578. De huidige kerk werd gebouwd in 1717, gewijd in 1729. In 1796 verkochten de Fransen het domein, dat een jaar nadien terug in handen van de karmelieten kwam; in 1818 verkochten zij hun goed aan E.H. C. Van Crombrugghe, stichter van de jozefietencongregatie.

Talrijke aanpassingen en uitbreidingen van de klooster- en schoolgebouwen in de 19de - 20ste eeuw.

Sint-Jozefkerk met zuidelijke parkeerplaats en westelijke tuin. Georiënteerd naar het noorden waar de kloostergang is aangebouwd. De voorgevel werd heropgericht in 1889.

De plattegrond vertoont een vooruitspringend portaal van een travee met laag traptorentje in westelijke hoek, schip met twee zijbeuken van vier traveeën, met aanbouwen van twee traveeën tegen zuidgevel, koor van twee traveeën met vlakke sluiting.

Baksteenbouw met gebruik van natuursteen voor het lijstwerk. Zadeldak met leien en centrale zeszijdige houten dakruiter met mooie lantaarn met balustrade en sierlijke bekroning. Neobarokke voorgevel met in- en uitgezwenkte top; natuurstenen plint (rustica), hoekstenen en platte banden. Rondboogpoort in rechthoekige sierlijke omlijsting, bekroond door een kroonlijst, rondboognis met Sint-Jozefbeeld in een klokvormige omlijsting. Erboven: rondboogvenster in geprofileerde omlijsting met druiplijst en lekdrempel. Cartouches ernaast, gedateerd ANNO/ 1889. In geveltop: steekboogvenster in omlijsting met oren, druiplijst, lekdrempel, en oculus in omlijsting met sluitstenen. Siervazen op gevelhoeken. Zuidgevels van zijbeuken afgewerkt met voluten en siervazen; telkens een rondboognis met sierlijke omlijsting en omlopende druiplijst; oculus in omlijsting met sluitstenen in top. Zeszijdig traptorentje met smalle rechthoekige vensters, ten westen lage aanbouwen van telkens twee traveeën onder lessenaarsdak, zijgevels afgewerkt door middel van voluten met siervaas op de hoek. Verhoogde middenbeuk onder één dak met zijbeuken. Travee gemarkeerd door middel van tweevoudig versneden lisenen. Horizontale banden. Steekboogvensters met witbeschilderde band ten westen, in neobarokke geprofileerde omlijstingen met spiraalversieringen aan imposten en neuten, ten oosten Koor met hogere kroonlijst en steekboogvensters.

Overdekking door middel van tongewelven met rondbogen op arduinen consoles en vierkante pijlers met hoge arduinen sokkel en arduinen geprofileerde abacus. Stucgewelven versierd met geometrische tekeningen.

Mobilair: Schilderijen in het koor: "De Nood Gods", "Thomas van Aquino in gesprek met Plato en Aristoteles" (herkomstig uit de Priorij der dominikanen van Raspaillebos?), en de "Dood van de Heilige Franciscus van Assisi", werk van baron Léon Frédéric.

Houten beelden naast het hoogaltaar: profeten Elias en Eliseus. Glasramen met voorstelling van de zeven Vreugden en Smarten van de Heilige Jozef, van Grossé van Brugge (1925).

Prachtige meubilair, volledig in Lodewijk XV-stijl, met opmerkelijke biechtstoelen, predikstoel, hoogzaal en portaal.

Achterliggend vierkant klooster met uitzicht uit de eerste helft van de 19de eeuw, onder schild- en zadeldak (leien), met wandelzaal van oud pand (eerste kwart 18de eeuw) rondom vierkante binnenplaats. Zuidgevel vertoont drie bouwlagen, zes traveeën. Geprofileerd kordon in versierd entablement en ter hoogte van de lekdrempels der tweede bouwlaag. Rechthoekige vensters in geprofileerde, witbeschilderde stucomlijstingen met strekse ontlastingsboog. Mooie vleugeldeur met bovenlicht in geprofileerde omlijsting van arduin met kroonlijst op consoles. Noord- en oostgevel: eveneens met rechthoekige muuropeningen; vensters met arduinen latei en lekdrempel, geprofileerde deuromlijstingen van arduin. Kleine binnenplaats wijst op oude kern (eerste kwart 18de eeuw): zandstenen plint, steekboogdeur met zandstenen stijlen. Steekboogvormige beneden- en rechthoekige bovenvensters onder houten lateien. Kloostergang met barokke stucgewelven gescheiden door gordelbogen; steekboogvensters voorzien van trapezoïdale sluitsteen opgenomen in de gekorniste druiplijst.

Verbouwde westergevel: steekboogvensters met houten roedeverdeling. Talrijke aanbouwen ten noorden en westen uit de 19de en 20ste eeuw.

  • FRIS V., Geschiedenis van Geraardsbergen, Gent, 1911, p. 429-430.
  • S.N., Wandelboekje voor Geraardsbergen , s.d., V.T.B.-uitgave.
  • VAN ACKERE J., Barok en Classicisme in België, Brussel, 1974, P. 84.
  • VAN BOSSUYT V., Geraardsbergen toeristisch centrum, Geraardsbergen, 1963.
  • VAN KERCKHOVEN P.M.J., Oud Geraardsbergen. Verklaring van de straatnamen, Geraardsbergen, 1974.

Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Karmelietenklooster [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8407 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.