Inventaris

Huisepontweg (Kruisem)
De staakmolen met open voet, genaamd Westmolen werd in 1981-1987 heropgericht en gerestaureerd in Kruisem, in de deelgemeente Wannegem-Lede. De Westmolen, afkomstig uit Houtave, klimt op tot 1737, en staat nu op een hoge molenberg op een heuvelrug, grotendeels omringd door een wijds landschap. De molen kreeg ook de naam van Schietsjampettermolen na een incident in 1981. Andere alternatieve namen zijn 'Grote Molen' of 'molen van Wannegem', de naam van de molen die oorspronkelijk op dezelfde locatie in Wannegem stond.

Kasteeldreef 1-3, 10-12 (Kruisem)
Het kasteel van Nokere, een classicistisch waterkasteel van circa 1727, bevindt zich binnen een omhaagd domein met verschillende vijvers en uitgestrekte tuinen en bossen. De Franse Tuin in het park is een fraai voorbeeld van het werk van tuinarchitect René Pechère. Een lange platanendreef verbindt het kasteeldomein met de dorpskern van Nokere.

Kasteelstraat 6-10, 6A-B (Kruisem)
Het 17de-eeuwse waterkasteel met aanhorigheden in een uitgestrekt park van 13 hectare met vijvers is gelegen tussen de Kasteelstraat, de Colijnstraat en de Moerasstraat en wordt door een lindedreef verbonden met de dorpskern.

Lededorp 7A (Kruisem)
Georiënteerde parochiekerk ingeplant op een verhoogde terp ten noorden van het dorpsplein binnen het nog behouden ommuurde ovale kerkhof, toegankelijk via een ijzeren hek aan vierkante gemetste pijlers. Links van hek, bewaarde roepsteen.

Leystraat 3 (Kruisem)
Hoeve 't Kleinhof is een ten westen van de straat ingeplante hoeve in een zacht glooiend landschap bij de Plankbeek. De oorspronkelijke hoeve met losstaande bestanddelen werd omgevormd tot een semi-gesloten complex met gewitte gebouwen op gepikte plint en pannen zadeldaken, op vierkante plattegrond. Boerenhuis van elf traveeën onder zadeldak van 1782. Geschoren afsluitingshaag en knotlinde als welkomstboom.

Turkestraat (Kruisem)
Ruime kapel gewijd aan de Heilige Geest, gesticht in 1725 door de gebroeders A. en V. Lombaert; ingeplant op het kruispunt met de Spichtestraat en Vijverdamstraat en omgeven door vier Italiaanse populieren.

Eindhoutdorp 8 (Laakdal)
Georiënteerde gotische kruiskerk uit de 16de eeuw met sacristie van circa 1740 en zijbeuken van 1854-1855 naar ontwerp van E. Gife.

Dorpsstraat (Laarne)
Laatgotische hallenkerk centraal ingeplant op het dorpsplein, oorspronkelijk omringd door een ovaalvormig ommuurd kerkhof, gebruikelijk bij middeleeuwse dorpskerken.

Schriekstraat 70 (Laarne)
Voormalige hoeve met losse bestanddelen op beboomd erf met bijhorende vroegere moestuin en grote achterliggende boomgaard. Boerenhuis beschermd als monument en omgeving als dorpsgezicht. Uitzonderlijk groot en lang rechthoekig boerenhuis van acht traveeën onder hoog zadeldak, in deuromlijsting gedateerd 1732.

Zomerstraat 47 (Laarne)
Voormalige hoeve met losse bestanddelen, mogelijk opklimmend tot het midden van de 18de eeuw. De Ferrariskaart van 1771-1778 geeft vermoedelijk al het huidige boerenhuis en de huidige schuur weer.