Inventaris

Esenstraat 8 (Kortemark)
Hoeve waarvan enkel het boerenhuis bewaard is. Bepalend voor kerkomgeving (ten westen van het koor). De geïncorporeerde voormalige stalling en schuur zijn heden omgevormd tot garages. Het woonhuis wordt volgens kadaster in 1839 opgetrokken door de Zarrense herbergier Petrus Rommelaere en in 1870 door dezelfde familie uitgebreid met een aanpalend landgebouw ten noorden. Gezien de bouwkenmerken dateert het gebouw waarschijnlijk eerder uit de wederopbouwperiode van de jaren 1920.

Handzameplein 11 (Kortemark)
Herenhuis met imposante achterliggende bedrijfsgebouwen. Voormalig gemeentehuis/ herberg met achterliggende brouwerij. Eerste weergave op de Ferrariskaart (1770-1778), namelijk bebouwing op plaats van huidig woonhuis en achterliggende bebouwing gevat in een vierkante omwalling. Op het primitief kadasterplan (circa 1829) is huidig woonhuis opgetekend samen met drie achterliggende vrijstaande gebouwen binnen een driezijdige omwalling.

Handzameplein 27 (Kortemark)
Vrijstaand woonhuis op hoek met Werkenstraat. Op de Ferrariskaart (1770-1778) is er reeds bebouwing opgetekend op deze plaats. Het pand is opgenomen in een herbergenlijst van 1779 en wordt omschreven als "considerabel huys" waar een "wijn- en brandewijncantine" wordt gehouden.

Handzameplein 9-10 (Kortemark)
Eenheidsbebouwing van twee woonhuizen. Heden café "Piccolo" en "De Kastart". Beide panden zijn reeds weergegeven op het primitief kadasterplan (circa 1829) als afzonderlijke woonhuizen eigendom van landbouwer Crevits uit Woumen (Diksmuide). Bij een kadastermutatie van 1871 zijn de panden verkocht aan de Handzaamse brouwer Van Middelem-Vanhonsebrouck. Volgens deze mutatie worden in dat jaar de achterliggende nutsgebouwen bijgebouwd.

Handzamestraat 4 (Kortemark)
Eclectisch burgerhuis, volgens het kadaster gebouwd in 1845 door Alexander Vincentius Tack, secretaris te Kortemark ("huis en plaats: nouvelle construction"). Voor de Eerste Wereldoorlog is het huis bewoond door dokter Jaecques. Tijdens de oorlog is het huis ingericht als Duitse "Komandatur". De Duitse Keizer Willem II slaapt er in 1917 of maart 1918 (tegenspraak in de literatuur) een nacht op doortocht naar de troepen aan de IJzer. Later in de oorlog volgt een zware vernietiging van voorgevel.

Handzamestraat 47 (Kortemark)
Arbeiderswoning onder mansardedak. Het volume is als dusdanig reeds aangeduid op het primitief percelenplan (circa 1835) (eigenaar is Angelus Dewilde, koopman uit Handzame). In 1848 (eigenaar is Engelbertus Dewilde, koopman uit Handzame) wordt het huis opgedeeld in twee woningen.

Hospitaalstraat 33 (Kortemark)
Site van het OCMW-rusthuis met restant van oude hoeve die circa 1833 ingericht werd als eerste ouderlingengesticht. De geschiedenis van het OCMW-rusthuis is verbonden met die van het klooster en hospitaal van de zusters van liefde.

Koutermolenstraat 121 (Kortemark)
Kleine hoeve grosso modo daterend van "1926" zie datering in rechter zijgevel huis. Een achteringelegen ouder huis behoort tot een oudere hoevesite die als dusdanig reeds op het primitief kadasterplan (circa 1828) aangeduid is met een aantal nutsgebouwen, onder meer een dichter bij de straat gelegen bakhuis gelegen in een boomgaard.

Kronevoordestraat 6 (Kortemark)
Halfvrijstaand burgerhuis volgens het kadaster in kern daterend van 1840. Circa 1865 wordt het volgens een kadastermutatie vergroot tot huidig volume en wordt achteraan een landgebouw bijgebouwd.

Lichterveldestraat 30-32 (Kortemark)
Hoeve gelegen in de vallei van de Kasteelbeek. De hoeve is nog niet aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778) maar wel op het primitief kadasterplan (circa 1828). In 1835 is molenaar Jan-Baptiste Hoet eigenaar (voor de iets verderop gelegen "Hoets molen", zie straatinleiding). Hoeve met U-vormige opstelling rondom een erf met deels bewaarde gekasseide en bakstenen verharding. Twee geknotte of gekandelaarde lindebomen ter hoogte van de zijgevel van het boerenhuis.