Inventaris

Essen (Essen)
Het Hemelrijk vindt zijn oorsprong in een 19de eeuws kasteeldomein. Het kasteel werd in 1970 gesloopt, maar verschillende andere gebouwen bleven wel bewaard. Recent werd er een landschappelijk arboretum uitgebouwd. Dreven, vijvers, akkerland, weiland, bos en het landelijk gebouwencomplex vormen samen een landschapspark. Bijzonder zijn de voormalige quarantainestallen, die vanaf 1896 opgericht werden om het uit Nederland ingevoerde vee te controleren op besmettelijke ziekten.

Asper, Dikkelvenne, Gavere (Gavere), Zingem (Kruisem), Heurne, Mater, Welden (Oudenaarde), Meilegem, Nederzwalm-Hermelgem (Zwalm)
Dit gebied bevindt zich tussen Welden (Oudenaarde) in het zuiden, Zingem in het westen, Meilegem (Zwalm) in het oosten en Dikkelvenne (Gavere) en Gavere in het noorden. Nagenoeg het volledige deel ten westen van de Schelde behoort tot het alluviale deel van de Scheldevallei. In dit meersenlandschap bevinden zich nog enkele afgesneden meanders. Aan de rechteroever behoren er delen van het gebied tot het Zuid-Vlaams heuvelland (zandleemsteek). Vooral tussen Gavere en Dikkelvenne is de oostelijke steilrand erg uitgesproken. De kouter te Welden ligt op een zandige opduiking. De Scheldevallei wordt gekenmerkt door kleine reliëfverschillen, dit zijn oeverwallen en zandige ruggen of opduikingen.

Dikkelvenne (Gavere)
Het kasteeldomein Baudries werd al in de 14de eeuw vermeld als leen van de heerlijkheid Gavere. In de 19de eeuw werd de kerk van Dikkelvenne herbouwd op grond van het kasteeldomein. Na het sneuvelen van de zoon van de graaf in WO I, worden in 1921 twee monumenten tegen de voorgevel van de kerkmuur aangebracht. De hoofdingang van het kasteel is gelegen in de Kerkstraat die oorspronkelijk beplant was met een rij olmen die later vervangen werden door een dubbele rij beuken. Rondom het kasteeldomein ligt een uitgebreid park met grasperken, mooie exotische boomsoorten en coniferen. Enkel het kasteel en de rechterbijgebouwen worden nu nog door de slotgracht omringd. Rond het park ligt een bos en in het noorden en oosten wordt het kasteeldomein begrensd door de valleien van de Dikvijversbeek en de Boeversbeek. Deze valleien zijn deels ingericht als grasland en liggen deels onder bos.

Dikkelvenne (Gavere), Balegem, Scheldewindeke (Oosterzele), Velzeke-Ruddershove (Zottegem), Beerlegem, Dikkele, Meilegem, Nederzwalm-Hermelgem, Paulatem, Sint-Maria-Latem (Zwalm)
De kleinschalige vallei van de Munkbosbeek loopt centraal door dit gebied. Aan de rand van de vallei bevinden zich de kleinschalige dorpskernen van Paulatem, Beerlegem en Dikkele. Paulatem en Beerlegem bevinden zich op de overgang van de vallei en de hoger gelegen koutergronden. Dikkele bevindt zich meer in de vallei van de Munkbosbeek. Het kasteeldomein van Beerlegem is in de vallei van de Munkbosbeek, net stroomafwaarts Beerlegem, uitgebouwd. De oostelijke grens wordt gevormd door de Munkboshoeven met omgevend landschap, gelegen in het open gebied tussen de Munkbosbeek en de Schaapsveldbeek. Aan deze laatste beek grenst het Spiegeldriesbos, een restant van het vroegere Munkbos.

Geel (Geel), Herselt (Herselt), Westmeerbeek (Hulshout), Varendonk (Laakdal), Westerlo (Westerlo)
Het gebied, gelegen in de Zuiderkempen omvat de vallei van Grote Nete en haar fossiele bedding, met ten noorden een beboste paraboolduin met heiderelicten en de historische kern van Westerlo en ten zuiden een Diestiaanheuvel. Dit sterk gevarieerde landschap toont een mooi en coherent geheel tussen het quasi natuurlijke valleilandschap, meer ingerichte natuur- en cultuurlandschappen zoals de door dreven gekenmerkte bossen, het kasteel de Merode met omringend geometrisch en landschappelijk park, het agrarisch landschap rondom de Kaaibeekhoeve en het Riet met voormalige vloeiweidestelsel en het stedelijk landschap van Westerlo met 17de-eeuwse linde op een driehoekig marktplein omgeven door 19de-eeuwse burgerwoningen, kerk en dekenij.

Sint-Denijs-Westrem (Gent), De Pinte (Nazareth-De Pinte)
De kasteeldomeinen Grand Noble, Mariasteen en Borluut liggen in de zuidelijke periferie van Gent, in een lichte depressie in het microreliëf die gedraineerd wordt via de Duivelbeek. In het gebied zijn de knotwilgenrijen nog vrij goed bewaard als relict van het bulkenlandschap. Het kasteel Grand Noble gaat terug op een tweeledig omgrachte site. Het kasteeldomein met prachtig aangelegd park, koetshuizen en hovenierswoning is via drie dreven met straten verbonden. Het kasteel ligt op een verhevenheid in het midden van de vijfhoekige omgrachting, omgeven door bossen en weilanden. Het kasteel Borluut is een omwald kasteel met 15de-eeuwse kern en door een brede lindedreef verbonden met de Kortrijksesteenweg. Het Mariasteen is van het Borluutkasteel gescheiden door de Rosdambeek. De oorspronkelijke omwalling werd gedempt en begin 20ste eeuw werd de lange toegangsdreef aangelegd.

Zwijnaarde (Gent), Melsen, Merelbeke, Schelderode (Merelbeke-Melle), Eke, Zevergem (Nazareth-De Pinte)
De Scheldemeersen van Zevergem-Schelderode vormen één van de weinige restanten van een aaneengesloten meersenlandschap in de Scheldevallei. Het gebied wordt gekenmerkt door de afwisseling van meersen, afgesneden meanders, populierenaanplantingen en door greppels opgedeelde graslandpercelen. Het kasteeldomein van Schelderode ligt op de steilrand.

Alphonse Claeys-Bouüaertlaan, Alphonse Claeys-Boúúaertdreef, Beukendreef, Elfnovemberstraat, Kasteeldreef, Mariakerkeplein, Petrus Meirestraat, Zandloperstraat, Zuidbroek (Gent)
De landelijke dorpskern van Mariakerke ontstond rond de in de 12de eeuw opgerichte parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Geboorte, die zich op de hoogste plaats van het dorp bevindt. Het geheel van kerk, pastorie en begraafplaats is via een dreef verbonden met het kasteeldomein en omliggend park in het noordwesten.

Eedstraat, Gebuurtestraat, Heistraat, Hutsepotstraat, Kortrijksesteenweg, Pieter Pauwel Rubenslaan, Putstraat, Rijvisschestraat (Gent)
De kastelensite van Zwijnaarde bestaat uit een ensemble van de kastelen Reivissche, Predikherenhof, Nieuwgoed, Puttenhove en De Klosse en het park van de Ghellinck d’Elsegem. Er is een sterke visuele relatie tussen de verschillende sites onderling en via vergezichten en kasteeldreven loopt de architectuur van de gebouwen verder in het landschap. Van de relatief hoge grondwaterstand heeft men in het verleden dankbaar gebruik gemaakt om bij de kasteelsites omgrachtingen, vijvers en waterpartijen aan te leggen. Rondom de kastelen liggen relicten van het oorspronkelijke bulkenlandschap, een door knotwilgenrijen gesloten landbouwgebied waarvan de percelen werden bewerkt in het kader van het wisselstelsel. Nattere delen, in de beekvalleitjes, hebben een meer continu gebruik als grasland gekend. Een aantal kastelen heeft nog een omgrachting als relict van de middeleeuwse site met walgracht.

Grimminge, Idegem, Nieuwenhove, Zandbergen (Geraardsbergen), Appelterre-Eichem, Denderwindeke, Ninove, Outer, Pollare (Ninove)
De Dendervallei tussen Idegem en Ninove wordt gekenmerkt door een vrij breed meersengebied langs de rivieroevers met perceelsrandbegroeiing. De overgang van de Dendermeersen naar de beboste steile helling is een markante terreinovergang. Op de grens van het alluvium staat het kasteeldomein van de Lalaing met vierkante omwalling en beboomde toegangsdreven. Het Geitebos maakte ooit deel uit van het Kolenwoud en telt nog steile taluds en houtwallen die de oude bosgrenzen aanduiden. Het gebied De Nuchten vormt een aaneengesloten moerasbos in een oude meander met relicten van turfputten. Nederzettingen, zoals Grimmige, Pollare en Idegem, liggen net buiten het alluvium. De voormalige Cisterciënzenabdij van Beaupré was afhankelijk van de abdij van Clairvaux en bestaat uit een deels omwald en ommuurd complex met monumentaal poortgebouw.