Inventaris

Bree, Opitter (Bree), Gruitrode, Neerglabbeek (Oudsbergen)
De Itter en haar zijbeken sneden smalle valleien uit in het Kempens Plateau. Landschappelijk vormt de Itterbeek ook de overgang tussen het landbouwgerichte noordwesten en de Solterheide ten zuidoosten. Hoewel de oorspronkelijke heide daar is verdrongen door naaldbossen en akkers, worden in wegbermen, kapvlakten of brandgangen toch heiderelicten teruggevonden. Noordwestelijk, op de Nijsenberg en de Steenberg, voeren velden en weiden de boventoon, waartussen verspreide hoeves staan en loofbosjes voorkomen. In Opitter lagen niet minder dan vier watermolens. Vlakbij ligt nog het park Itterdal, in landschappelijke stijl, met merkwaardige boomsoorten, een vijvercomplex en vele bloemrijke delen. Guitrode kent ook een gave dorpskern met onder andere de Sint-Gertrudiskerk en een commanderij van de Duitse Orde.

Abroxweg 41, 41A (Bree)
Watermolen van het onderslagtype op de Abeek. Waarschijnlijk behoorde de molen bij het hogervermelde laathof van Abroek. Voor het eerst vermeld in 1775. De molen werd volledig herbouwd in 1910 en vervangt een vakwerkgebouw.

Genattestraat 39 (Bree)
Graanwatermolen van het onderslagtype op de Abeek. Voor het eerst vermeld in 1296. Het huidige molenhuis dateert uit 1882 en 1912, en vervangt een ouder, houten gebouw van 1710.

Keyartstraat 4 (Bree)
Watergraanmolen van het onderslagtype op de Itter. Alleen de molen ligt op het grondgebied van Tongerlo, de molenaarswoning en de hoeve liggen op het grondgebied van Gruitrode. De molen is een rechthoekig gebouw van 1850, van twee traveeën en één bouwlaag onder zadeldak.

Molenstraat 56 (Bree)
Watergraanmolen op de Itter. De molen is thans niet meer gelegen aan de Itter maar aan de Wijshager- of Eetsevelderbeek; Metalen onderslagrad tegen de achtergevel van het molenhuis, met opschrift: 1985, M. DREES; het vervangt een houten rad dat in 1970 door brand was vernield.

Molenstraat 58 (Bree)
Oliewatermolen van het onderslagtype op de Itter, later verbouwd tot graanmolen. De molen is een oude vestiging, voor het eerst vermeld in 1666.

Opstraat 14 (Bree)
Voor het eerst vermeld op de Ferrariskaart van 1771-77. In de Atlas van de Buurtwegen van 1845 staat de molen afgebeeld met zijn huidige vorm en ligging. In die periode waren alle gebouwen van vakwerk.

Opstraat 98 (Bree)
Voormalige watermolen op de Itter, reeds aangeduid op de Ferrariskaart van 1771-77 als Moulin de Groot Roy. Langgestrekt, bakstenen gebouw uit midden 19de eeuw, met in de drie linkertraveeën het molenhuis, in de vier rechtertraveeën het woonhuis.

Schootstraat 64 (Bree)
Watermolen gelegen op de Abeek. De molen van Schoot wordt voor het eerst vermeld in 1126. Het was oorspronkelijk een olie- en volmolen, later een graan- en zaagmolen; de zaagmolen ging in 1860 uit bedrijf. De huidige molen werd gebouwd in 1894, volgens andere bronnen in 1900.

Solterweg 16 (Bree)
Watermolen op de Itter. De molen wordt voor het eerst vermeld in 1633. In 1735 werd het woonhuis gebouwd of herbouwd. In 1850 werd de molen omgebouwd tot graan- en oliemolen.