Beschrijving

De Vlaamse overheid startte in 2001 met de herinventarisatie van de Vlaamse Rand. In de periode 2004-2008 werd de herinventarisatie van het bouwkundig erfgoed van Sint-Pieters-Leeuw uitgevoerd. Het inventaristeam voegde circa 156 nieuwe inventarisfiches aan de inventaris toe. 52 fiches die al in de inventaris zaten kregen een update.

Context en doelstelling

De eerste geografische inventarisatie van het arrondissement Halle-Vilvoorde gebeurde in de periode 1971-1975 en werd gepubliceerd in deel 2n van de reeks Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen. De resultaten van deze inventarisatie behoren dus tot de oudste in Vlaanderen. Voor Sint-Pieters-Leeuw werden toen 73 relicten geselecteerd waarvan er bij de herinventarisatie nog circa 52 hun erfgoedwaarde hadden behouden. Parallel met de verbrede visie op de monumentenzorg ondergingen de selectiecriteria en onderzoekmethodes sinds dat ogenblik een sterke evolutie, rekening houdend met de definities monument en stads- en dorpsgezicht opgenomen in het decreet van 3 maart 1976 en gewijzigd bij decreet van 22 februari 1995.

Rekening houdend met de expansiedruk van de hoofdstad opteerde de overheid om in 2001 te starten met de herinventarisatie van de 19 gemeenten van de Vlaamse Rand. Dit project liep ten einde in 2019.

Methodologie

De herinventarisatie van Sint-Pieters-Leeuw vormt een aanvulling op de (snel)inventaris uit de beginperiode van het inventarisatieproject. Op systematische wijze worden eerder beschreven items (al dan niet beschermd) geactualiseerd en nieuwe items worden toegevoegd zonder rekening te houden met de toen gehanteerde tijdslimiet (1850 als terminus ante quem). Deze actualisering reikt voor het beheer bijkomende en fundamentele gegevens aan.

Veldwerk blijft de basis voor de opname maar wordt gevolgd door uitgebreid literatuur- en archiefonderzoek ter aanvulling van de beschrijving, teneinde de gebouwen in hun context te situeren en eventueel hun vroegere functie en evolutie te belichten zodat de evaluatie gemakkelijker wordt. Zoals gebruikelijk in de latere fase van het inventarisatieproject worden om deze reden ook hier straatbeelden aangereikt evenals een gemeente-inleiding. Voor Sint-Pieters-Leeuw resulteerde de herinventarisatie in een update van de 52 bewaarde erfgoedrelicten die al in de inventaris zaten en een uitbreiding met 156 nieuwe relicten.

Hoewel de focus tijdens de eerste inventarisatiecampagne in Sint-Pieters-Leeuw lag op het historische patrimonium van voor 1850 met een aantal grote hoeves, parochiekerken, een watermolen en diverse kasteeltjes werd er rekening houdend met de verruimde selectiecriteria ook aandacht besteed aan kleine dorpswoningen en hoeven uit de 19^de eeuw als getuigen van het landelijke karakter van de gemeente. De laatste getuigen van de traditionele vakwerkbouw werden in de kijker geplaatst evenals voorbeelden van sociale woningbouw uit de 19^de en 20^ste eeuw.

Naast de update van het bewaarde patrimonium in Sint-Pieters-Leeuw werd het beeld bij de herinventarisatie aangevuld met voorbeelden van de 19^de-eeuwse of vroeg-20^ste-eeuwse landelijke architectuur zoals dorpswoningen en herbergen en daarnaast goed bewaarde burgerhuizen die de stijlevolutie in de 19^de en 20^ste eeuw illustreren. Typische bouwprogramma’s uit dezelfde periode waaronder gemeentehuizen en scholen vervolledigen het beeld. Ook de parochiekerken in neostijlen en hun bijhorende pastorieën werden opgenomen. De parochiekerk Sint-Lutgardis, een moderne zaalkerk met bijhorend parochiecentrum getuigt van de nieuwe religieuze visie ten gevolge van het Tweede Vaticaans concilie. De architectura minor wordt vertegenwoordigd door talrijke wegkapellen, gietijzeren wegwijzers, Lourdesgrotten, oorlogsmonumenten, een moordkruis en een ongelukskruis.