Inventaris
waarneming

Ieperlee Lot 2b (fase 2)

archeologisch element
ID
983779
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983779
Provincie
West-Vlaanderen
Gemeente
Ieper
Deelgemeente
Ieper
Locatie
Masscheleinlaan, Minneplein, Nijverheidstraat, Slachthuisstraat, Surmont de Volsberghestraat, Veemarkt (Ieper)
Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m
Oppervlakte zone
14 759m²
Bewaringstoestand
Bewaard
Links
-

Beschrijving

Doorheen de verschillende zones werden restanten van middeleeuwse en laatmiddeleeuwse aanwezigheid vastgesteld in de vorm van overblijfselen van woonhuizen, mestkuilen en kuilen, waterafvoerinstallaties. Daarnaast werden ook sporen teruggevonden van menselijke activiteit rond de Ieperlee in de vorm van ambachtelijk afval in vullingspakketten, haveninfrastructuur, overkappingen en beschoeiingswerken. Ook de in de historische en cartografische bronnen gesuggereerde vestingwerken werden tijdens deze archeologische opgraving geattesteerd. Er werden drie belangrijke fasen onderscheiden: de Bourgondische vestinggracht uit de late middeleeuwen, de Franse vestingmuur uit de 17de eeuw, en tot slot een deel van de Hollandse vestingmuur uit de vroege 19de eeuw. 


Auteurs: Verhagen, Vincent; Vanoverbeke, Robrecht; Demoen, David
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Zone 1: Nijverheidsstraat

Datering: 16de eeuw, late middeleeuwen
Typologie: puinlagen
Materiaal: aardewerk, mortel, samengesteld bouwmateriaal
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Naar alle waarschijnlijkheid zijn de diepe, antropogeen aangebrachte pakketten toe te schrijven aan de opvulling van vestinggrachten of van de toenmalige loop van de Ieperlee.

Zone 2: Minneplein/Plumerlaan

Datering: 16de eeuw, late middeleeuwen
Typologie: cultuurlagen, grachten (infrastructuur), muurresten, paalsporen, walgrachten, wallen (verdedigingselementen)
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), hout
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Aan de noordkant van deze werkput werden direct onder de wegverharding de resten van een massieve (vesting)muur aangetroffen. Deze structuur kon in twee fasen worden onderverdeeld: muur S2.1.006 wordt geïnterpreteerd als de Hollandse vesting (vanaf 1815) (gele baksteen, 21x10x5 cm); muur S2.1.007 wordt geïnterpreteerd als de Franse vesting (Vauban, vanaf ca. 1645) (rode baksteen).

Ten zuiden van de Hollandse muur werd een profiel van ca. 30 m gedocumenteerd tot op bijna 3 m diepte. In dit profiel werden diverse opvullingslagen opgemerkt. Onderin was een breed grachtprofiel S.2.1.011 zichtbaar. Deze gracht kan waarschijnlijk aan de middeleeuwse (Bourgondische) stadsvesting worden gelieerd. Op de oevers van de gracht, net naast en parallel met de Hollandse vestingmuur, maar ook op de overliggende oever in de zuidelijke zijde van de werkput, werden houten palen aangetroffen.

Uit de profielopname op de lange zijde van de werkput bleek dat gracht S.2.1.011 een homogene, sterk humeuze laag S.2.1.015 doorsneed. Deze laag bevatte grote hoeveelheden aardewerk dat gerecupereerd werd uit vier verschillende lagen. Deze leeflaag bevatte ook dierlijk botmateriaal, hoofdzakelijk afkomstig uit artisanaal en consuptiegebruik.

Zone 3: Veemarkt/Slachthuisstraat

Datering: middeleeuwen
Typologie: beerkuilen, haardplaatsen, kaaimuren, kuilen, muurresten, ophogingslagen, waterputten
Materiaal: aardewerk, hout, houtskool, leer, mortel, samengesteld bouwmateriaal
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Zone 3.1.:
Het schaarse sporenbeeld in deze zone omvatte onder andere een mestkuil die in de natuurlijke bodem was ingegraven. Een tweede kuil S.3.1.002 lag een dikke meter ten zuidwesten van mestkuil S.3.1.001.

Zone 3.2:
In het oostelijk deel van de werkput werden – ter hoogte van vlak 1 - de restanten van een oude kade van de Ieperlee blootgelegd. Langs westelijke zijde was de kademuur regelmatig afgewerkt, terwijl langs oostelijke zijde een erg rommelig metselwerk opviel. Een kleine meter ten westen van kademuur S.3.2.004 werd een tweede kademuur S.3.2.006 blootgelegd.

Net ten westen van muur S.3.2.003 bevond zich een ronde, bakstenen beerput S.3.2.005. Deze beerput had een buitendiameter van ca. 1.60 m, met een bakstenen rand van ca. 22 cm (een gestrekte steen) breed. Onder de bakstenen schacht - op een diepte van 1,20 m (+15,60 m TAW) (11 lagen baksteen) - bevond zich een houten ton.

In de westelijke zijde van de werkput – ter hoogte van vlak 1 – werden twee fragmenten muurwerk S.3.2.001 en S.3.2.002 blootgelegd.

Alles wijst er met andere woorden op dat werkput 3.2. één of meerdere laatmiddeleeuwse woningen doorkruiste. Het belangrijkste was een rechthoekige haardvloer S.3.2.014, centraal langs de zuidelijke flank van de werkput. Een vijftal meter ten oosten van haardvloer S.3.2.014 bevond zich een ander restant van een haard S.3.2.021. Onder het complex van vloer- en leefniveaus werden de restanten van houten structuren bloot gelegd. Het gaat onder andere over enkele ronde houten staken (S.3.2.009, S.3.2.010, S.3.2.020) en enkele houten planken (S.3.2.012 en S.3.2.013).

Onder de vloerniveaus van de middeleeuwse woonhuizen bevond zich een volmiddeleeuws niveau (ca. +15,60 – +15,80 m TAW). Dit niveau omvatte enkele kuilen zoals mestkuil S.3.2.019. Centraal in de werkput werd ter hoogte van het derde opgravingsvlak een tweede mestkuil S.3.2.023 aangesneden.

Zone 3.3:
Net als in werkput 3.2 werden in zone 3.3 restanten van laatmiddeleeuwse woonhuizen blootgelegd. Deze bevonden zich ter hoogte van vlak 2 (ca. +15,70 – +16,60 m TAW) en bestonden onder andere uit een complex van lemige vloerlagen en fijne, donkere leeflaagjes, een deurpost in natuursteen, een fragmentair bewaarde haardvloer en de restanten van houten constructie-elementen.

Langs de oostelijke flank van werkput 3.3 werd tonput S.3.3.004 blootgelegd.

In de noordoostelijke hoek van de werkput bevond zich ter hoogte van vlak 2 (ca. +16,35 m TAW) een rechthoekige mestkuil S.3.3.005.

Zone 4: Veemarkt

Datering: 19de eeuw, middeleeuwen
Typologie: oeverwallen, waterputten
Materiaal: aardewerk, hout
Gebeurtenis:

Beschrijving:
In elk van de sporenbevattende werkputten werd de oostelijke oever van een oude loop van de Ieperlee aangesneden. Tijdens het onderzoek werden geen noemenswaardige oeverstructuren blootgelegd. Het enige noemenswaardige spoor was een aanplempingsniveau van één van de oude oevers in werkput 4.6.

In de noordwestelijke hoek van werkput 4.7 werden de restanten van een stedelijke waterput blootgelegd, dit spoor werd niet in het vlak aangetroffen. Op basis van de bouwtechnische kenmerken van de structuur (baksteenformaat, mortel,…) wordt deze in de 19de-eeuw gedateerd.

Zone 5: Surmont de Volsverghestraat

Datering: middeleeuwen
Typologie: beerputten, grachten (verdedigingselementen), kuilen, muurresten, ophogingslagen, waterputten
Materiaal: aardewerk, glas, natuursteen
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Zone 5.1:
Tot op aangegeven diepte werden grote puinpakketten uitgegraven (oorlogspuin?). In het vlak werd een bakstenen goot/afvoerkanaal aangetroffen (S.5.1.001): vermoedelijk de voorloper van de bestaande riolering met dezelfde oriëntatie.

Zone 5.2:
In de onderzoekszone werden twee grachten, twee funderingspoeren, een muur en twee kuilen blootgelegd. Het oudste spoor was gracht S.5.2.010. Aan de hand van het aangetroffen aardewerk in de vulling wordt het spoor tussen de 12de en 14de eeuw gedateerd. Gezien de ligging en oriëntatie moet de gracht mogelijk als een restant van een oude stadsomwalling (vóór de Bourgondische omwalling van 1386) geïnterpreteerd worden.

Een tweede gracht S.5.2.011 doorkruiste het onderzoeksterrein in noord-zuidelijke richting. Aan de hand van deze vondsten wordt deze gebruiksfase in de 14de tot 15de eeuw gedateerd. Meer dan waarschijnlijk is deze gracht een onderdeel van de Bourgondische omwalling (ca. 1386).

Gracht S.5.2.011 werd geflankeerd door twee vierkante funderingspoeren (zijde ca. 1,20 m – 1,50 m). Deze poeren waren opgebouwd uit rode bakstenen (ca. 28x12,5x5,5 cm) die aan elkaar gemetst waren met een vrij zachte, zandige kalkmortel.

Tot slot werd op een diepte van ca. +16,50 m TAW (2,50 m onder maaiveld) een vermoedelijk oude, begraven paleobodem S.5.2.032 aangetroffen. Deze grijze tot donkergrijze, lokaal humeuze horizont bevatte onder andere houtskool en botmateriaal. Een stuk silex uit deze laag wordt echter als natuurlijk geïnterpreteerd.

Zone 5.3.:
De oudste sporen worden aan de hand van de uitgebreide studie de vondstcollectie (aardewerk) in de late middeleeuwen (13de - 14de eeuw) gedateerd. Dit sporenbeeld omvat enkele kuilen, twee mestkuilen en een complex aan verscheidene, dunne vloerniveaus (lemig, met kalkinclusies) en dunne leeflagen (humeus, donker).

Een tweede occupatiefase is te koppelen aan het complex vloerniveaus uit de late middeleeuwen. Het sporenbeeld bij deze occupatiefase bestond uit de restanten van bakstenen bebouwing.

Zone 6: Slachthuis- en Surmont de Volsberghestraat

Datering: nieuwe tijd
Typologie: beerputten, muurresten, riolen, waterputten
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Zone 6A:
Tijdens het archeologisch onderzoek ter hoogte van werkput 6A werden slechts twee sporen aangetroffen: een bakstenen waterput en een bakstenen beerput. Gezien de bouwtechnische kenmerken worden deze structuren een datering vanaf de nieuwe tijd toegeschreven.

Zone 6B:
Op de perceelsgrens tussen huisnummers 10 en 12 in de Slachthuisstraat werd een massieve, bakstenen muur S.6.B.001 aangetroffen.

Zone 6C:
Ter hoogte van de oostelijke en westelijke perceelsgrens van huisnummer 3 werden twee muurfragmenten aangetroffen in de wand van de sleuf. Aanvankelijk werden deze sporen geïnterpreteerd als twee afzonderlijke muurfragmenten. In de oostelijke zijde van de werkput, waar direct naast de voormalige riolering werd gegraven, bleek echter dat de muren deel uitmaken van een vroegere fase van de riolering. Deze oude riolering bevond zich net onder de 20ste -eeuwse riolering

Centraal in de noordelijke wand van de werkput – ter hoogte van Slachthuisstraat nr. 1 - werd een houten beschoeiing S.6.C.003 blootgelegd.

Relaties

  • Is deel van
    Historische stadskern van Ieper

Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Ieperlee Lot 2b (fase 2) [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/983779 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.