waarneming

Sint-Catharinagodhuis

archeologisch element
ID
988519
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/988519

Beschrijving

Tijdens de voorbereidende werken voor een verkaveling werden funderingen waargenomen. De vondst werd gemeld aan het agentschap Onroerend Erfgoed. Er vond een opgraving plaats.

Daarna volgde een 2de opgraving van 19 april tot 21 juni 2017. Het terrein ligt in het zuidelijk stadsgedeelte, ingesloten door de Blindeliedenstraat, Klaverstraat, Rijselstraat en Lombaardstraat en sloot aan op de rechteroever van de -aldaar rond 1850 ingekokerde- Ieperlee. Dit is net buiten de handelsnederzetting die zich in de (2de helft van de) 11de eeuw rond de Sint-Pieterskerk ontwikkelde en die in 1127 al omwald was. Deze omwalling sloot in een halve cirkel op de Ieperlee aan.

Verder was ook geweten dat het Sint-Catharina-Godshuis, dat later omgevormd werd tot een kapucijnenklooster, zich hier -althans gedeeltelijk- heeft bevonden.

Het Godshuis werd gesticht in 1226/7 door Margaretha Medem en was een van de oudste private hospitaalstichtingen in Vlaanderen. In 1608 werden de kapucijnen ondergebracht in het hospitaal, dat ze prompt volledig verbouwden. De Franse overheersing betekende in 1786/97 het einde voor het klooster. Brouwerijen de Harpe en de Kauwe kochten het terrein op. In 1866 werd een bewaarschool opgericht op het terrein van de vroegere brouwerij de Harpe. De onderwijsfunctie zou in de loop der tijden verder behouden blijven.

De opgraving moest beperkt blijven tot die stukken, die zouden verstoord worden bij de ontwikkeling van het terrein tot een woonerf (rioleringstracés, infiltratieputten, regenwaterputten). Daarnaast konden we wel een groter vlak onderzoeken, waar een gedeelte van het Godshuis werd verwacht. Het vooronderzoek (7-22/10/2014) door Willaert bvba had immers aangetoond dat de resten ervan onmiddellijk onder het oppervlak zaten.

Bij een van de oudste gebouwen op het terrein is een combinatie van ijzerzandsteen en baksteen toegepast. De baksteenformaten suggereren een constructie uit het 3de kwart van de 13de eeuw. Het vrijstaande gebouw bestaat minstens uit twee ruimtes, waarvan één binnenwerks 7 op 11,2 m meet. De bescheiden muurdikte wijst op niet meer dan één bouwlaag.

Ook kwam een hoek van de ingangspartij van de kerk aan het licht. In de oudste fase was daarbij eveneens ijzerzandsteen aangewend. Tegen de fundering, waarin ook een dik pakket dakpannen was verwerkt, werd een palenrij opgemerkt, die met de bouwsteigers wordt in verband gezien. Hopelijk geeft de dendrochronologische analyse uitsluitsel over de aanvang van de bouw van deze kerk.

In het begin van de 17de eeuw is er sprake van een ingrijpende verbouwing. De vrijstaande gebouwen worden geïntegreerd in een klassiek schema, waarbij rond een -vierkante?- pandtuin vier kloostervleugels en de kerk worden gegroepeerd. Het oudere gebouw wordt in de oostelijke vleugel verwerkt. Deze vleugel had vermoedelijk een woonfunctie. In de westmuur was een latrinekoker uitgespaard. Dit beantwoordt aan een verdieping, waarop zich misschien de slaapzaal bevond. De riolering van het gelijkvloers bestond uit 3,54 m lange houten buizen, die in elkaar schoven.

Verspreid over het terrein werd een groot aantal afvalputten aangetroffen, waarvan het merendeel tot de late 12de-begin 13de eeuw teruggaat.

Enkel tegen de Ieperlee en de Klaverstraat aan komen bewonings- en andere sporen voor, die uit latere periodes dateren. Het gaat daarbij vooral over beerputjes, haarden en poeren, maar ook over muren.

Er lopen ook enkele greppels en een gemetste riolering uit in de Ieperlee. Op één plaats zijn opeenvolgende beschoeiingen van de Ieperlee aangetroffen. Ook is een loden waterleidingsbuis aangesneden, die volgens het plan Debruck uit 1847 o.a. een waterkuil bevoorraadde. Hiervan is in een andere opgravingsput een gedeelte van de beschoeiing teruggevonden.


Auteurs: Dewilde, Marc
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Afvalkuilen

Datering: eerste helft 13de eeuw, tweede helft 12de eeuw
Typologie: afvalkuilen

Ieperlee

Typologie: afwateringsgreppels, infrastructuur voor waterbevoorraading en -afvoer, riolen, waterkuilen
Materiaal: lood

Kelder

Datering: 17de eeuw
Typologie: kelders, muurresten, vloeren
Materiaal: aardewerk
Gebeurtenis:

Beschrijving:
Gedeelte van een 17de-eeuwse? kelder.
Westmuur (uitgebroken trap) is gebouwd op een oudere muur.

Klooster

Datering: eerste kwart 17de eeuw
Typologie: kloosterkerken, latrines, muurresten, pandgangen, riolen
Materiaal: aardewerk, hout

Laat-middeleeuwse resten

Datering: derde kwart 13de eeuw
Typologie: bouwmaterialen, godshuizen, kerken, muurresten
Materiaal: aardewerk, ijzerzandsteen

Relaties

  • Is deel van
    Historische stadskern van Ieper


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Catharinagodhuis [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/988519 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.