De voormalige gemeentelijke jongensschool in Nederzwalm is een representatief en zeldzaam voorbeeld van een traditionele landelijke schoolsite uit de vroege jaren 1920. Het schoolgebouw met aanhorigheden werd in 1921 opgericht ter vervanging van de bestaande dorpsschool uit 1871. De heropbouw en uitbreiding van de gemeenteschool in Nederzwalm is een representatieve getuige van de verbeteringen die het provinciebestuur in navolging van de wet op de leerplicht van 19 mei 1914 aan de gemeentelijke onderwijsinfrastructuur trachtte door te voeren. Wat betreft planindeling en uitrusting werden de reeds gekende theorieën en modellen van de 19de-eeuwse schoolbouw nagevolgd. Het programma werd echter bijkomend afgestemd op de eisen die door de onderwijshervorming van 1914 in voege traden, in het bijzonder de inrichting van een vierde graad. Voor het praktijkgericht onderricht dat men in het zevende en achtste leerjaar voorschreef werd een aparte werkklas of atelier noodzakelijk geacht. De gemeenteschool in Nederzwalm is één van de eerste plattelandsscholen waar deze beroepsvoorbereidende infrastructuur voor twaalf- tot veertienjarigen aan de onderwijslokalen toegevoegd werd. De historische schoolsite in Nederzwalm vormt als dusdanig een zeldzaam voorbeeld van de traditionele plattelandsschool uit het interbellum en geeft bovendien blijk van de ontwikkelingen in het lager onderwijs na de invoering van de leerplicht in 1914.

De schoolsite aan de Schoolstraatin Nederzwalm uit 1921 vormt een representatief voorbeeld van de vroeg 20ste-eeuwse schoolbouw in landelijke context. Het geheel is opgetrokken in neotraditionele stijl naar ontwerp van architect Jules Colpaert (1881-1979) en bestaat uit een schoolgebouw, een ommuurde speelkoer met sanitaire blok, een overdekte speelplaats en een logistiek bijgebouw. Voor het vormelijk en ruimtelijk programma van de schoolsite werden de richtlijnen en modellen binnen de 19de-eeuwse schoolarchitectuur nagevolgd. De voormalige gemeentelijke jongensschool in Nederzwalm is een relatief gaaf bewaard voorbeeld van een traditionele gemeenteschool, waarbij nagenoeg alle typologische kenmerken en elementen van de schoolsite bewaard bleven. Door de ruimtelijke samenhang van schoolgebouw, ommuurde speelplaats, sanitaire blok en overdekte speelplaats vormt de gemeenteschool een ensemble. De inrichting en uitrusting van het schoolgebouw geeft bovendien blijk van de toen geldende maatschappelijke en pedagogische principes inzake opvoeding, hygiëne en volksgezondheid. Wat betreft de afmetingen en oriëntatie werd aansluiting gezocht bij de geldende standaardmaten voor klaslokalen en werd een ideale bezonning nagestreefd. Colpaert voorzag twee middelgrote, ruim verlichtte klaslokalen van 7,60 meter op 7 meter met een hoogte van 4,50 meter. De naar het oosten georiënteerde raampartijen zorgden voor een optimale verlichting van de klaslokalen. Het schrijnwerk van de grote, rechthoekige ramen met oorspronkelijk hang- en sluitwerk bevat typerende kenmerken, waaronder de tuimelramen in de bovenlichten, de oorspronkelijke spanjoletsluitsystemen en de geblindeerde ruiten in de onderste roeden. Met het oog op een efficiënt onderhoud werd in alle ruimtes een tegelvloer en tegellambriserig voorzien en werden de hoeken overal afgeschuind. Tijdens het ontwerpproces ging een bijzondere aandacht uit naar de studie van de verluchtings-- en verwarmingsopties van de lokalen, waarvan de nog aanwezige ventilatieroosters en plafondrozetten getuigen. Wat betreft de architecturale uitwerking van de gevels leverde Colpaert een sober, doch verfijnd neotraditioneel ontwerp. De voorgevel werd opgevat als pronkgevel en werd in een decoratieve baksteenarchitectuur uitgevoerd. Bijzondere aandacht ging uit naar de afwerking van de dakoversteken, waarbij de invloed van de cottagestijl zich duidelijk laat voelen. Het verzorgd schrijnwerk en de geprononceerde dakoversteken van de sanitaire blok sluiten hier stilistisch sterk bij aan. Ondanks de sobere uitwerking van de achtergevel en zuidelijke zijgevel werden deze verzorgd uitgevoerd en zijn de gecementeerde gevelvlakken voorzien van een schijnvoeg.