Beschermd monument

Villa Lenaerts-Schillebeeckx

Beschermd monument van tot heden

ID
14949
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/14949

Besluiten

Villa Lenaerts-Schillebeeckx met tuin
definitieve beschermingsbesluiten: 22-12-2016  ID: 14374

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

Deze bescherming betreft de eclectische villa Lenaerts-Schillebeeckx met de voor- en achtertuin (volledige perceel).



Waarden

De villa Lenaerts-Schillebeeckx, met inbegrip van de voor- en achtertuin, is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

culturele waarde

De villa Lenaerts-Schillebeeckx (1904) in Arendonk met rijk uitgewerkte straatgevel en gaaf bewaard interieur is representatief voor de sociale status van de burgerlijke elite in de belle époque en ademt nog hun wooncultuur en leefstijl. Hun woonst weerspiegelde de voorspoed, de ondernemingsgeest alsook de kunstzinnige behoefte van hun klasse en droeg op die manier bij tot het imago van het sigarenmerk Lenaerts-Schillebeeckx en de bijhorende handelsactiviteiten.

historische waarde

De villa, gebouwd in 1904 in opdracht van sigarenfabrikant J.L. Lenaerts-Schillebeeckx, is een bouwkundig relict, verwijzend naar de vroeger belangrijke lokale sigarenindustrie in Arendonk. Zoals meerdere dorpen in de grensstreek met Nederland, kende ook het centrum van Arendonk vanaf 1876 tot in de eerste helft van de 20ste eeuw een bloeiende sigarennijverheid. Aanvankelijk waren het vooral Nederlandse fabrikanten die, op zoek naar nieuwe arbeidskrachten, nieuwe vestigingen oprichtten over de grens. Hierop volgden snel initiatieven van plaatselijke 'ondernemers' waarvan enkelen uitgroeiden tot een aanzienlijk bedrijf zoals de sigarenfabriek Lenaerts-Schillebeeckx, in 1896 met 67 arbeiders in dienst. Gezien de industriële infrastructuur van deze nijverheid in Arendonk slechts sporadisch bewaard is gebleven en de overgebleven gebouwen meestal grondig werden gerenoveerd, is het opportuun om de woning van sigarenfabrikant Lenaerts-Schillebeeckx te bewaren als meest gave getuige van dit industriële verleden.

architecturale waarde

De villa Lenaerts-Schillebeeckx (1904) in Arendonk is een authentiek voorbeeld van de thans schaars wordende residentiële privé-woningen in dorpskernen. Uit de inventarisatie van het bouwkundige erfgoed in de regio is bovendien gebleken dat dergelijke monumentale woningen uit de belle époque in deze landelijke regio minder voorkomen en de architecten meestal ook niet gekend zijn. De villa is door de gevelarchitectuur, de vrijwel ongewijzigde planindeling en het rijke interieur, representatief voor de burgerlijke architectuur van circa 1900 in een nietstedelijke context. De eclectische bouwstijl met elementen ontleend aan de art nouveau toont de onmiskenbare invloed aan van de toenmalige grootstedelijke nieuwbouwarchitectuur. De architecturale kwaliteit weerspiegelt zich voor het exterieur vooral in de authentieke voorgevel, opgevat in een sobere eclectische bouwstijl. Dit wordt duidelijk in de uitwerking van het torenvormig middenrisaliet, in de fraaie gevelbeëindiging, in het van oeils-de-boeuf voorziene mansardedak, in de geveldetaillering, in het verzorgde schrijnwerk met enkele beglazing en in de fraaie voor- en achterdeur met glas- en/of ijzerwerk. De plan indeling beantwoordt aan het traditiegebonden dubbelhuistype uit eind 19de- begin 20ste eeuw met een centrale, op de symmetrie-as gelegen middengang met haakse traphal waarop links en rechts de -al dan niet aaneengeschakelde- vertrekken uitgeven. In het eclectische interieur, gekenmerkt door een afwisseling van stijlen, zijn voornamelijk de gang, de traphal en de twee linkse salons opmerkelijk omwille van hun gaaf bewaard voorkomen, gekenmerkt door een eigentijdse inrichting en afwerking van een hoog niveau. In de voortuin refereert de lage beukenhaag met ijzeren poort aan de straatzijde nog aan de oorspronkelijke aanleg, gericht op het bieden van een vrij zicht op de statige woning met 'pronkgevel'. Het begraasde gedeelte van de achtertuin bewaart een oudere aanleg met een gelaagde beplanting van in vorm gesnoeide bomen en struiken en opgaande bomen. De notelaar net achter en bezijden de woning vormt van op de straat een beeldbepalend groenelement met een 'habitus' van een solitair.

artistieke waarde

De artistieke waarde van de villa Lenaerts-Schillebeeckx (1904) in Arendonk ligt vooral in de kwalitatief hoogwaardige uitwerking van de voorgevel en in de afwerking van het interieur, getuigend van een ambachtelijk vakmanschap. Zowel in de uitwerking van de decoratieve en constructieve elementen als in het contrastrijk materiaalgebruik onderscheidt de gaaf bewaarde voorgevel zich als een 'pronkgevel' van de andere gevels. Het interieur is een authentiek en representatief voorbeeld van burgerlijke interieurkunst uit het begin van de 20ste eeuw gekenmerkt door een eclectisch samengaan van stijlen uit het verleden en eigentijdse tendensen. In de gang, de twee salons aan de linkse zijde, de traphal en de bovengang is de oorspronkelijke aankleding en afwerking nog intact aanwezig in alle interieurelementen wat het interieur tot een waardevol artistiek ensemble maakt. Zo vormt de gang een kunstzinnig geheel door de/het met marmer- of houtimitatie beschilderde lambrisering en binnenschrijnwerk, de muurschilderingen in de oorspronkelijke kleurstelling, het stucwerk op wanden en plafond, de marmeren vloer en het gekleurd glas in lood van de deuren in voor- en achtergevel. De muurschilderingen zijn een combinatie van natuurlijke taferelen waaronder een classicistisch getint parkzicht en een herhaling van pergola's begroeid met blauwe regen en irissen waarbij een art nouveau-invloed merkbaar is in de gracieus gestileerde langstelige planten, het zweepslagmotief en in de boord van bloemsjablonen. In de traphal en de gang op de bovenverdieping zet een gelijksoortige decoratie zich voort in een gemarmerde lambrisering en een geschilderde boord van bloemsjablonen (papavers). De twee aansluitende salons aan de linkse zijde van de gang zijn rijk gestoffeerde vertrekken met bewaarde marmeren schouwen, ingelijste wandspiegels, beschilderde stucplafonds met lu sters, lambriseringen van reliëfbehang en gordijnkasten. Het eerste salon aan de straat wordt voornamelijk gekenmerkt door neorococo-ornamenten en -schilderingen, in het meer eclectische salon aan de tuinzijde zijn deze ornamenten en schilderingen neogotisch en neo-Vlaamsrenaissancistisch van inspiratie. De zit- en eetkamer aan de rechtse zijde zijn sobere vertrekken met bewaarde stucplafonds, vloeren, schouwmantels en/of lusters.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Eclectische villa

Begijnhof 13 (Arendonk)
Villa met omhaagde voortuin, in 1904 gebouwd in opdracht van sigarenfabrikant J. Lenaerts maar bewoond door de gezusters Lenaerts. Dubbelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder een leien mansardedak met oeils-de-boeuf.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.