De bescherming als landschap betreft het oostelijke deel van het Walenbos, een loofbos dat niet veel ouder is dan 1900.
Het is één van de grootste aaneengesloten bosgebieden van Vlaams-Brabant.
Het westelijke deel van het bos (Walenbos en omgeving: fase 1) was reeds beschermd als landschap bij Koninklijk besluit van 27 mei 1977, maar de bescherming van dat deel werd op 8 november 1984 vernietigd door de Raad van State.

In het beschermingsdossier worden de wetenschappelijke en esthetische waarden als volgt gemotiveerd:

• wetenschappelijke waarde: het Walenbos bestaat uit een mozaïek van bos- en moerasvegetatietypen, waarvan de rijkdom niet alleen een gevolg is van de talrijke bronnen, het reliëf, de grote afwisseling in bodems en drainagetoestand, maar ook van de geobotanische grenssituatie, namelijk de vermenging van plantensoorten uit het Kempische en het Brabantse plantendistrict.
• esthetische waarde: de grote afwisseling aan vegetatietypen, de hellingen van de Roeselberg en Alsberg met ontsluitingen van de Formatie van Diest en spectaculaire uitzichtpunten, maken dat het gebied een hoge belevingswaarde heeft.