De 13de-eeuwse romaanse kelder aan de Grote Markt van Turnhout is een van de oudst gekende relicten van de stad.

Historiek

De monumentale gemetselde kelder, qua voorkomen te situeren in de 13de eeuw, laat vermoeden dat op deze plaats een goed gebouwde stenen woning stond (het vroegere huis Loyens). Een referentie is het voormalige hoekhuis met de Herentalsstraat, waar tot circa 1975 de bekende afspanning ’Den Rooden Schild’ stond, in 1410 reeds voorzien van een stenen gevel en mogelijk het oudste stenen woonhuis van Turnhout. De romaanse kelder met kruisgewelven, is momenteel één van de oudst gekende en bewaarde bouwkundige relicten van Turnhout, samen met de torenfundamenten van Sint-Pieter uit de 13de eeuw en de donjon van het kasteel, minstens opklimmend tot het einde van de 14de eeuw.

Vergelijkbare kelders vinden we in Antwerpen onder het huis De Cluyse, het huis Rodenborch en onder de huizen Vlasmarkt nummers 31-33-35, in Gent onder het Gerard Duivelsteen en in Middelburg onder de voormalige abdij. Deze kelders worden hier algemeen als van 13de-eeuwse oorsprong aanzien.

Beschrijving

De romaanse kelder bevindt zich onder de haaks op de straat aansluitende achterbouw van een op het moment van bescherming U-vormig gebouw. Qua voorkomen is deze kelder vermoedelijk te situeren in de 13de eeuw. De vrijwel vierkante ruimte (circa zes meter op zes meter) is overwelfd met vier kruisgewelven, gescheiden door gordelbogen en rustend op een centrale ronde zuil met octogonaal voetstuk. Ter hoogte van de muren rusten de gordelbogen op een kleine kraagsteen, ter hoogte van de zuil op twee omlopende lijsten, de aanzet van de bogen in de hoeken is niet supplementair ondersteund. Gewelfvlakken, scheibogen en zuil zijn van baksteen en gecementeerd, de opgaande eveneens bakstenen muren zijn gekaleid, de vloer is met rode en zwarte tegels (dambordpatroon) geplaveid. De ruimte bezit twee toegangen en één keldergat.