Historiek en context

Kunstenaarswoning met schildersatelier gebouwd in opdracht van Joseph Denis, naar een ontwerp door architect Louis Hamaide uit 1921. De decoratieschilder Joseph Denis (°1880), leerling van grootmeester Albert Dubosq (Parijs, 1863-Lyon, 1940) is onder meer gekend voor de toneeldecors, die hij in de jaren 1920 en 1930 voor revues en operettes in populaire Antwerpse zalen als de Hippodroom-Schouwburg en het Empire Theater vervaardigde. Denis was ook internationaal actief en kreeg in 1938 de opdracht voor de ruim 3.300 m2 schermen van de heropgebouwde schouwburg van Leuven. In 1907 liet hij al een eerste woning bouwen verderop in de Markgravelei, een neogotisch ontwerp door de architect Adolphe Vander Heyden. Niet alleen was het achterliggende atelier daar beduidend kleiner, de ingesloten inplanting van dat rijhuis verhinderde ook het transport van grote decorstukken. De nieuwe woning werd daarom in halfopen bebouwing geconcipieerd met een open doorgang naar het atelier, dat nu de volledige oppervlakte van het perceel innam doorlopend achter de aanpalende woning Geeraerts. Denis adverteerde met zijn decoratelier als het grootste en meest moderne van het land.

Aanvankelijk prestigieuzer van opzet, onderging het ontwerp in de loop van 1921 een aanzienlijke vereenvoudiging. Na het verlopen van de eerste bouwvergunning, werd tegen het einde van het jaar een nieuwe bouwaanvraag ingediend met gewijzigde bouwplannen. De architectuur van de kunstenaarswoning, die zich in het eerste ontwerp onderscheidde door een rijke neo-Vlaamserenaissance-stijl met getrapte geveltoppen als bekroning van zowel de voor- als de zijgevel, werd in de tweede versie versoberd tot een neotraditioneel idioom. Hetzelfde gold voor het atelier met sheddak en een vrije overspanning dankzij de metalen dakspant, dat uiteindelijk met een lagere vrije hoogte werd uitgevoerd. In 2001 onderging de woning een renovatie in opdracht van de kunstenaar Cole Morgan, naar een ontwerp door de architect Freddy Dalemans. Na afbraak van het atelier werd achteraan en boven de doorgang een nieuwbouw met leefruimten, badkamers en een kunstenaarsatelier gerealiseerd, gelegen rond een patiotuin. Daarnaast werd de inrijpoort aan de straat vervangen door een nieuw exemplaar uit Cortenstaal.

Louis Hamaide, als architect actief vanaf omstreeks 1880, beantwoordde in zijn vroege ontwerpen overwegend aan het conventionele neoclassicisme. Kort vóór de eeuwwisseling liet hij zich opmerken met de rijk geornamenteerde neorenaissance-architectuur van het hotel Dierckx en het winkelhuis Heye in de Leysstraat. Omstreeks 1905 leverde de architect een bescheiden bijdrage aan de Antwerpse art nouveau, maar bleef simultaan ook ontwerpen in een klassiek geïnspireerd eclecticisme. De woning en atelier Denis behoren tot het latere oeuvre van de architect, die in 1925 met de Herbosch Building in art-decostijl aan de Van Meterenkaai zijn carrière zou afsluiten.

Architectuur

Met gevelbreedte van drie traveeën, telt de rijwoning twee bouwlagen onder een pseudo-mansarde (leien). De lijstgevel is opgetrokken uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, verwerkt met natuursteen voor speklagen, deur- en vensteromlijstingen en het dakvenster, op een plint uit arduin. Regelmatig van opbouw, bestaat de gevelcompositie uit registers van steekboogvensters in een vlakke omlijsting met sluitsteen. Waar de rondboogdeur met waterlijst en chutes een classicistische inspiratie verraadt, is het dakvenster met voluten ontleend aan de Vlaamse barok. Het houten schrijnwerk van de deur, de vensters en de kroonlijst is net als de zinken (?) oeil-de-boeuf bewaard, of naar het oorspronkelijke model vernieuwd.

In tegenstelling tot de gevels, onderging de plattegrond die aan de klassieke typologie van het burgerhuis beantwoordt, nauwelijks wijzigingen in de loop van het ontwerpproces. Volgens de bouwplannen wordt op de begane grond de enfilade van salon, eetkamer en veranda, geflankeerd door de inkom het trappenhuis, de office en de keuken. De eerste verdieping omvat twee grote slaapkamers, een zijkamertje en de badkamer. Drie overige kamers en de zolder nemen het dakniveau in. Oorspronkelijk verzekerde een éénlaagse vleugel met kantoor en ‘kookplaats’ de verbinding tussen de woning en het atelier. Dit laatste vormde een doorlopende ruimte in baksteenbouw onder een metalen dakspant, verlicht door een op het Noorden gerichte glazen shed.