erfgoedobject

Restanten van gasthuiskapel Ter Zieken

bouwkundig element
ID
302442
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302442

Juridische gevolgen

Beschrijving

Resten van de vroegere kapel van het gasthuis Ter Zieken, een gebouw in barokstijl te dateren in de tweede helft van de 17de eeuw. Ter Zieken gaat terug op het leprozenhuis, dat omstreeks 1230 extra muros werd opgericht nabij het Galgenveld (huidig Koning Albertpark). Verwoest in 1580, vestigde het gasthuis zich vervolgens in de Willem Lepelstraat, nu zonder leprozenhuis. De instelling werd in 1783 afgeschaft door Jozef II, de gebouwen in 1798 openbaar verkocht door de Fransen.

Tijdens de tweede helft van de 19de eeuw gebruikte Ferdinand Meeus de kapel als pakhuis. Hendrik Vermeiren liet in 1893 naar een ontwerp door de architect Henri Smits vóór de kapel twee gekoppelde, ondiepe winkelhuizen in neoclassicistische stijl optrekken, op de rooilijn van de straat (gesloopt). De kapel zelf werd heringedeeld tot huurkazerne met opslagruimte op de begane grond. De twee toen ingebrachte bovenverdiepingen telden elk zeven eenkamerwoningen, ontsloten door een trappenhuis in het koor. Deze huurkazerne stond tijdens het interbellum bekend als "de Spekkas".

In 1990-1991 werd de kapel, waarvan enkel nog de sterk gehavende buitenmuren overeind stonden, in opdracht van Frank en Hedy Somers-Verhoeven gerenoveerd naar een ontwerp door de Brusselse architect Luc Maes. Binnen de als ruïne geconserveerde restanten van de kapel, werd een nieuwbouwconstructie opgetrokken, onder een overkragende dakstructuur. Het programma omvat een fotografie-atelier met donkere kamer op de begane grond, een duplexflat die de eerste (woonniveau) en de derde verdieping (slaapniveau) omvat, en een studio op de tweede verdieping, ontsloten door een eerste traphal. Het koor herbergt twee kantoren boven elkaar, ontsloten door een tweede traphal.

De oorspronkelijk eenbeukige kapel bestaat uit een schip van drie traveeën, met een halfronde koorsluiting. Het gebouw is opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl met speklagen, hoekkettingen en smeedijzeren muurankers. In de voorgevel, vandaag een afgetopte puntgevel, zijn fragmenten van het barokke, hardstenen rondboogportaal met bovenlicht bewaard, met name de geblokte pilasters met leeuwenkop en Ionisch kapiteel waarop voluten met rozet. Erboven resten van een hoog steekboogvenster in geriemde zandstenen omlijsting met sluitsteen en waterlijst. Hoge steekboogvensters ritmeren de zij- en koorgevels, waarin sporen van steigergaten.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1893#282 en 86#900439.
  • DE LATTIN A. [1934]: Doorheen Oud-Antwerpen, Antwerpen, 293.

Auteurs: Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Restanten van gasthuiskapel Ter Zieken [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/302442 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.