Inventaris

Dranouter, Kemmel, Loker, Nieuwkerke, Westouter, Wulvergem (Heuvelland), Dikkebus, Vlamertinge, Voormezele (Ieper), Reningelst (Poperinge)
Dit gebied omvat de beboste heuvelrij van Vidaigneberg, Rodeberg, Scherpenberg en Monteberg-Kemmelberg en een aansluitend deel van de Douvebeekvallei alsook (delen van) de dorpen Reningelst, Westouter, Dikkebus, Kemmel, Dranouter, Nieuwkerke en Wulvergem. Nabij de heuveltoppen komen brongebieden en holle wegen voor. Vroege nederzettingen, waaronder een heuvelfort uit de Ijzertijd op de Kemmelberg en driesvormige pleinen, wijzen op een langdurige bewoning. De Dikkebusvijver op de afgedamde Kemmelbeek is een middeleeuws waterbevoorradingsbekken voor de stad Ieper. Een groot deel van de ankerplaats behoorde tot het frontgebied van de Eerste Wereldoorlog, waardoor dorpen en hoeven vaak bestaan uit wederopbouwarchitectuur. Er komen talrijke oorlogsgedenktekens, militaire begraafplaatsen en bunkers voor. Vanop de heuvelrij zijn er talrijke vergezichten.

Hoeselt (Hoeselt), 's Herenelderen, Berg, Henis, Tongeren (Tongeren)
De vruchtbare leemgronden vertalen zich in openfields met weinig visuele perceelsgrenzen op de plateaus. De hooilanden in de beekvalleien verruigden naar rietland en moerasbos. Het omringende landschap telt diepe holle wegen, hoge taluds begroeid met houtig gewas en hoogstamboomgaarden. Het kasteel van 's Herenelderen is ingeplant op de oever van Demer zodat de slotgracht continu van water werd voorzien. In het beekdal getuigen visvijvers van de viskweek en rabatten van de aanplant van populieren. Het gelijknamige dorp ontwikkelde zich als kasteeldorp in de riviervallei rondom de historische cluster van kasteel en kerk. De Sint-Stefanuskerk is gegroeid uit de private huiskapel van de kasteelbewoners. Het kasteel is omgeven door een park in landschappelijke stijl met twee vijvers. In noord- en zuidoostelijke richting sluit het park aan op de valleibossen langs de bovenlopen van de Demer.

Sint-Lambertusstraat 22 (Hoeselt)
Belangrijke gesloten hoeve van 1626. Bakstenen gebouwen, gegroepeerd rondom een rechthoekig erf, bereikbaar via een gekasseide oprit en een poortgebouw.

Holsbeek, Nieuwrode, Sint-Pieters-Rode (Holsbeek), Lubbeek (Lubbeek), Houwaart, Sint-Joris-Winge (Tielt-Winge)
De beekvallei die door dit gebied van zuid naar noord loopt, is in het zuiden nog breed vertakt. Nabij Gempe komen de waterlopen samen en worden ze zowel Molenbeek als Winge genoemd. De beek stroomt af richting Kleerbeek en Horst, de vallei wordt hier aanzienlijk breder en vlakker en wordt ook wel de Hagelandse vallei genoemd. Deze brede vallei is gekend vanwege haar hoge ecologische waarde. Aan de beide zijden van de vallei loopt het landschap glooiend omhoog, oa. door de aanwezigheid van Diestiaanheuvels. Door het hele gebied heen komt bouwkundig erfgoed voor. Voornamelijk in het zuiden en noorden van de ankerplaats liggen een aantal grote hoevecomplexen. Kenmerkend voor de Molenbeekvallei zijn de vele kastelen dicht tegen de beek. Een landschappelijk gaaf geheel wordt gevormd door het kasteel van Horst en omgeving.

Hoogstraten, Minderhout, Wortel (Hoogstraten)
Het grootste deel van de structuur van dit gebied gaat zeker terug tot eind 18de eeuw. Het gaat daarbij om het Kasteel van Hoogstraten, de site met omwalling van ’t Withof, een aantal dreven en de loop van de Mark met lager gelegen valleigronden. Het is deze relatief sterk meanderende loop van de Mark met bijhorende vallei die voor een groot deel de wetenschappelijke en ook ruimtelijk structurerende waarde van het gebied vertegenwoordigt. Als geheel kan het landschap, zoals we het nu kunnen waarnemen, worden gekarakteriseerd als een compartimentenlandschap van afwisselend open landbouwgronden en gesloten bospercelen, met oude dreven en bomenrijen.

Wortel (Hoogstraten)
De rijksweldadigheidskolonie werd in 1822 gesticht, met als doel door werkverschaffing de armoede te bestrijden: wegen werden aangelegd, hoeves gebouwd, gronden ontgonnen op de heide. Het project mislukte en werd in 1842 stopgezet. Vanaf 1870 werd de kolonie van Wortel nieuw leven ingeblazen, in het kader van de beteugeling van bedelarij en landloperij. Nieuwe gebouwen werden opgericht. De afschaffing op van de wet op de landloperij in 1993 betekende de opheffing van de rijksweldadigheidskolonie van Wortel. De ankerplaats is een uniek voorbeeld van de inrichting van een gebied als weldadigheidskolonie. Ze wordt gekenmerkt door een karakteristiek gebouwenpatrimonium en een compartimentenlandschap (grote open percelen gras- en akkerland wisselen af met bossen en struwelen, ingebed in een typische drevenstructuur in rastervorm). Plaatselijk komen nog heiderelicten en een paar vennen voor.

Kolonie 1-43 (Hoogstraten)
Het domein van de kolonie wordt gekenmerkt door een compartimentenlandschap met een typische drevenstructuur en een karakteristiek gebouwenpatrimonium.

Sint-Maria-Horebeke (Horebeke), Mater (Oudenaarde)
Dit gebied ligt tussen de dorpjes Mater (Oudenaarde) en Sint-Maria-Horebeke (Horebeke), strekt zich verder noordwaarts uit richting Korsele en omvat de watermolen Zwadderkotmolen. Rond de windmolen Tissenhovemolen ligt de kouter van Horebeke. Ten westen daarvan ligt de vallei van de Oossebeek, zijbeek van de Schelde. Rond Mater monden de Spouwwaterbeek en de Borrekenbeek in de Oossebeek uit. Deze asymmetrische vallei heeft een steile oostelijke valleiwand en een zachter hellende westelijk valleiflank.

Sint-Maria-Horebeke (Horebeke)
Korsele is een gehucht op grondgebied van de gemeente Horebeke gelegen. In het gehucht Corseele of Korsele, nu gevormd door de straten Korsele, Koning Willemdreef en Abraham Hansstraat, bevindt zich de zogenaamde 'Geuzenhoek'. Het gehucht Korsele is het enige protestantse dorp dat zich al meer dan vijf eeuwen weet te handhaven in Vlaanderen. Dit vormt de belangrijkste historische waarde van de ankerplaats. De Oude en Nieuwe kerk met tussenliggende protestantse begraafplaats vormen een belangrijke site waar het protestantse geloof duidelijk afleesbaar is in het landschap. Het gehucht Korsele is gelegen langs een weg die een heuvelrug volgt. In de loop van de middeleeuwen werd het landschap definitief ontgonnen en werd de basis gelegd voor het huidige landschap.

Helchteren, Houthalen (Houthalen-Helchteren), Meeuwen, Wijshagen (Oudsbergen)
Dit gebied in de Landschapsatlas omvat 1) een uitgestrekt heide en vennengebied van ruim 2000 ha, nu militair domein; 2) de bovenloop van de Abeek, 3) het straatgehucht Gestel, 4) het traditionele Gelstelse akkergebied op zandgronden, 5) de gefixeerde zandverstuivingen genaamd Kolisbergen en 6) het eind 19de-eeuwse domein Masy. Het gehele gebied weerspiegelt diverse vormen van traditioneel landgebruik van een Kempisch dorp: hooilanden en bomenrijen in de beekvallei, een straatdorp op de valleirand, akkers op de lichtere zandgronden en de heide en vennen als gemeenschappelijke graasgronden voor het vee. Het grootste deel van dit landschappelijk waardevol gebied bestaat uit heide en vennen, die zeer typerend zijn voor de landschapsontwikkeling op het Kempisch plateau.