Geografisch thema

Aartrijkestraat

ID
10981
URI
https://id.erfgoed.net/themas/10981

Beschrijving

Straat vanaf de splitsing Burg/ Bruggestraat (centrum van Torhout) tot op grondgebied Aartrijke (Zedelgem). Verbindingsweg tussen Torhout en Aartrijke. Quasi recht tracé, licht afbuigend naar het oosten.

Het huidige tracé van de Aartrijkestraat vanaf de Steenveldstraat is niet te verwarren met het tracé van de zogenaamde Aartrijkestraat van voor 1861/ 1897. De oude verbinding tussen Torhout en de kust verloopt tot de aanleg van de Oostendestraat in 1765-1775 via de huidige Zeeweg, die teruggaat op een Romeinse weg. Weliswaar zijn zowel de huidige Zeeweg als het huidige noordelijk deel van de Aartrijkestraat aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778), laatst genoemd tracé is echter slechts een veldsteenweg die niet doorloopt tot Aartrijke.

De Zeeweg komt historisch vanuit Aartrijke (Zedelgem) Torhout binnen ter hoogte van de kruising met de Steenstraat en loopt zo verder via de gebieden "Verloren Cost" en de "Warande" naar de stadskern van Torhout. Het (economisch) belang van deze oude verbindingsweg met de zee voor de ontwikkeling van Torhout in de 3de en 4de eeuw is wegens een tekort aan onderzoek moeilijk in te schatten. Deze weg die vanaf het einde van de 16de eeuw "Noordstraat" noemt, vormt in de 17de eeuw een alternatieve weg naar Brugge, daar de Keibergstraat in een te slechte toestand verkeert. Deze weg heet dan tijdelijk "den nieuwe Bruggheweg" in tegenstelling tot de "Ouden Brugghewegh" (Keibergstraat). De benaming "Aartrijkestraat" die deze verbindingsweg (dus ook de huidige Zeeweg) vanaf de 18de eeuw krijgt, slaat op het eerste deel van de huidige Aartrijkestraat tot aan de Steenveldstraat en verder op de huidige Zeeweg.

De gemeentebesturen van Torhout en Aartrijke (Zedelgem) willen in de 19de eeuw een betere verbinding tussen beide gemeenten realiseren. Wegens de slechte toestand van de Zeeweg (noordelijk deel van de toenmalige Aartrijkestraat) wordt gezocht naar een nieuw tracé, dit ondanks een meerderheid in de gemeenteraad voor het behoud en de verbetering van het tracé van de Zeeweg. In 1861 wordt geopteerd voor het doortrekken van de veldsteenweg naar Aartrijke-dorp. In 1885 stelt Aartrijke voor om de veldsteenweg te vervangen door een kalsijde. Wegens een tekort in de Torhoutse stadskist wordt deze weg slechts in 1897 verhard met kasseien. Deze worden in 1950-1955 vervangen door een betonverharding. De Aartrijkestraat wordt vanaf 1966-1967 gekruist door de Noordlaan (een deel van de ringweg van Torhout).

Een eerste deel van de Aartrijkestraat tot aan de kruising met de 's Gravenwinkelstraat en de Vestingstraat (rondpunt gemarkeerd door kunstwerk, zie infra, Aartrijkestraat zonder nummer) wordt van oudsher gemarkeerd door een stedelijke bebouwing (de Vestingstraat vormt grosso modo de grens van de historische stadskern). De westzijde van dit straatgedeelte krijgt vanaf de jaren 1960 een aantal functies zoals het administratief gebouw van het ministerie van financiën (vermoedelijk jaren 1960) en het "Cultureel Centrum de Brouckere" (Aartrijkestraat nummer 6/ 's Gravenwinkelstraat). Naamgeving van het Cultureel Centrum naar de bekende familie de Brouckère met Torhoutse roots, gebouwd op de plaats van de oude jeneverstokerij Bruneel en vanaf de jaren 1860 de gemeenteschool. Eerste steenlegging in 1992 zie inhuldigingsplaat, opening in 1995, ontwerp van architect Jef Ceenaeme (Torhout). In dit gedeelte van de straat bevindt zich tot de jaren1960 op de hoek met de Burg het klooster van de Xaverianen. Ten noorden hiervan bevonden zich de terreinen van de oude Paardenmarkt (grosso modo het gebied ten oosten van de Aartrijkestraat tot de Bruggestraat en de Industrielaan). Vanaf de jaren 1970 komen hier een aantal functies zoals het Augustinusrusthuis (zie Karel de Goedelaan), de brandweerkazerne (Aartrijkestraat nummer 13, zie infra), een stadspark en de sportterreinen met onder meer een sporttribune. De oostzijde van de straat tot de Noordlaan wordt gekenmerkt door lintbebouwing vanaf de jaren 1930: nummers 15-37 vormt een rij arbeidershuizen met voortuintjes en markerende erkers en doorgetrokken strekken; nummers 41-43 samenstel van burgerhuizen in spiegelbeeldschema met markerende oplopende erkers. Nummer 53: in kern 19de-eeuws burgerhuis met imitatiebanden (zie infra). Op deze hoogte wordt de westzijde van de Aartrijkestraat gekenmerkt door villabouw uit de jaren 1930 met markerend parement van sierbaksteen en volumespel met bow windows en bedaking (nummer 24, zie infra, nummer 30, zie infra, nummer 32, zie infra). Andere panden uit de jaren 1930 aansluitend bij de lintbebouwing: nummers 20-22 met mooi uitgewerkte deuren (traliewerk) en voortuintjes met buisleuningen, en nummer 34 met oplopende erker en deur met verzorgd smeedwerk. Op de hoek van de Aartrijkestraat en de Noordlaan, Psychiatrisch Verzorgingstehuis zogenaamd "De Ent" (Aartrijkestraat nummer 60), van 2005 naar ontwerp van architectenbureau Patrick Lefebure (Gent), roodbakstenen balkvolumes rondom een binnenplein met kunstwerk dat een ent verbeeldt door Stefaan Van Biesen (Beveren-Waas).

Ten noorden van de Sint-Rembertlaan en de Noordlaan, voormalig landelijk gebied, met lintbebouwing met huizen van twee bouwlagen, grosso modo vanaf de jaren 1930. Nummers 86, 92-94: parementen van sierbaksteen, markerende erkers (verwijderd bij nummer 92). Nummer 96: sierbaksteenbouw, horizontaliteit door doorgetrokken banden en strekse muurvakken, afgewisseld door liseen tussen de bovenvensters (bewaard beschilderd houtwerk met gelede roedeverdeling). Aartrijkestraat nummer 200: handelspand met markerende plint in imitatie-bossage, uitkragende lisenen en strekken van gele baksteen. Tevens villabouw vanaf de jaren 1960, onder meer Aartrijkestraat nummer 107 (zie infra), eigenwoning in 1965 gebouwd door de Torhoutse architect Roger Hemeryck.

Ongeveer in de helft van de straat, restant van de zogenaamde "Warande", het oude jacht- en bosgebied van de heer van Wijnendale, met eerste vermelding in 1388. Site aangeduid op de Ferrariskaart (1770-1778). In 1864 snijdt de spoorlijn Oostende-Ieper-Armentières de warande in twee delen: de "Grote Warande" en de "Kleine Warande". Vanaf 1896-1897 tot 1958 fungeerde een deel van de "Grote Warande" als "Parc St-Joseph", een speelplaats voor de leerlingen van het Sint-Jozefsinstituut (Bruggestraat). Groenvoorziening: eiken, nu ingericht als speelplein. Ongeveer tegenover de "Warande" bevindt zich op een hellend terrein de zogenaamde "Warandekapel" van 1893 (zie Aartrijkestraat nummer 121).

  • CASIER J., De geschiedenis van enkele invalswegen naar Wijnendale, in Carolus Bonus. Heemkundige kring Wijnendale, jg. 19, nummer 4, 1997, p. 14-18.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, deel 16, 1935, kolom 1166.
  • HAELEWIJN R., Op verkenning door het oude Torhout + Stadsplan Thorhoudt binnen de vesten anno 1700, Torhout, 1976, p. 21-23 (iconografie).
  • MESTDAGH M., Archief beelden Torhout, Gent, 2002, p. 76, 80.
  • MESTDAGH M., Torhout. De geschiedenis van een stad, Torhout, 2000, p. 84-85, 88.
  • PYCK M., De historiek van de Torhoutse straten en straatnamen, Deel 2. Het agrarisch gebied ten N.W. van het stadscentrum, in Jaarboek van de Geschied- en Heemkundige kring Het Houtland, Torhout, 1977, p. 7-10.

Bron: VANNESTE P. met medewerking van MOEYKENS S. & CALLENS T. 2007: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Torhout, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL28, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Omvat
    Arbeiderswoning

  • Omvat
    Brandweerkazerne van 1972

  • Omvat
    Burgerhuis

  • Omvat
    Kunstwerk Naar de sterren starend

  • Omvat
    Kunstwerk Nest

  • Omvat
    Onze-Lieve-Vrouwkapel

  • Omvat
    Sint-Augustinusrusthuis

  • Omvat
    Telefooncentrale en zendstation

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa

  • Omvat
    Villa van 1938

  • Omvat
    Warandekapel

  • Is deel van
    Torhout


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Aartrijkestraat [online], https://id.erfgoed.net/themas/10981 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.