waarneming

Tongeren Koninksemsteenweg 112

archeologisch element
ID
982587
URI
https://id.erfgoed.net/waarnemingen/982587

Beschrijving

Romeinse periode

De site bevat nieuwe informatie over één van de belangrijkste wegen die onze gewesten doorkruisten in de Romeinse tijd. De bedding van de baan van Keulen naar Bavay loopt dwars door de onderzochte bouwput.

De oudste bewaarde fase van de weg bestaat uit een 4 m brede kiezellaag die over een lengte van ca. 9,5 m in noordoostelijke richting kon worden gevolgd. De keien werden zorgvuldig aangebracht op een perfect horizontaal vlak dat uitgegraven werd in de moederbodem. Zij bestaan uit typisch residueel basisgrind. Het gaat om blauwgrijze vuurstenen rolkeien uit de basis van de laat-pleistocene Brabant leem. Onder de dunne kiezellaag werden geen ophogingslagen herkend.

Het wegdek klimt langzaam op van het zuidwesten naar het noordoosten met een gemiddelde toename van de hoogte van 1 cm per meter. Aan de noordoostzijde wordt de weg geflankeerd door een ondiepe greppel. De bodem van de greppel ligt ongeveer 10 cm onder het niveau van het wegdek. Helemaal in het noorden is de greppel plaatselijk nog minder diep bewaard en bevinden zich aan weerszijden kleine ingeheide paaltjes. Vermoedelijk dateert de greppel uit een jongere fase. Omdat de weg zonder ophogingslagen of fundering is gebouwd, rechtstreeks op de
natuurlijke bodem, is het erg waarschijnlijk dat het gaat om het tracé van een bestaande (holle) weg.

Alles lijkt erop te wijzen dat het wegdek niet lang dienst deed. De dunne toplaag werd nooit aangevuld met een nieuwe keienlaag. Een dun lemig laagje werd vermoedelijk nog gevormd tijdens het gebruik. De datering van de keienlaag is erg moeilijk, vermits zij niet op ophogingslagen rust die dateerbaar materiaal kunnen bevatten.

Het oudste wegdek is door latere events erg beschadigd. Het meest in het oog springend is een reeks paalkuilen die zich op min of meer regelmatige afstanden, op een rij aftekenen in de kiezellaag. In het best bewaarde deel van het wegdek kon vastgesteld worden dat het vermoedelijk om drie parallelle rijen palen gaat, waarvan enkel de zuidoostelijke rij goed bewaard bleef. Vermits de palen niet zichtbaar waren in de hogere opvullingslaag, moeten zij dateren van voor de verhoging van het wegdek met aarde. Het dicht rooster van palen kan geïnterpreteerd worden als een verhoogd houten wegdek. Een rand van een mortarium Stuart 149 uit de uitgraafkuil van één van de palen, dateert de afbraak van de constructie na het midden van de eerste eeuw n. Chr. De vaak complexe vorm van de palenclusters doet vermoeden dat in de loop van de tijd herstellingen werden uitgevoerd en dat het houten wegdek langere tijd heeft bestaan.

Na de afbraak van de houten constructie werd het wegtracé een eerste maal verhoogd. De uitgraafsporen van de palen zijn gevuld met materiaal van de ophogingslaag LA45. Min of meer gelijktijdig wordt de noordwestelijke helft van het wegdek weggegraven door een langwerpige kuil die over een lengte van meer dan 7 m gevolgd kon worden en die nog doorloopt naar het noordoosten, buiten het onderzoeksgebied. Deze vondstrijke kuil heeft de sporen van de twee noordwestelijke palenrijen van de oudere houtbouwfase bijna volledig uitgewist. Alleen aan de rand zijn nog restanten van enkele paalkuilen zichtbaar. Vermoedelijk werd in dezelfde fase het terrein ten noordwesten van het oude kiezeltracé eveneens opgehoogd. Dat betekent dat de weg aanzienlijk werd verbreed naar het noordwesten. In de zone van de verbreding werd geen oudere kiezellaag aangetroffen, noch paalkuilen van een houtbouwfase. Men kan daarom met zekerheid stellen dat hier gedurende de twee oudste fasen geen wegdek aanwezig was.

Een nieuwe ophoging legde in een vierde fase de basis voor een nieuw stenen wegdek. De aangevoerde grond is ditmaal weinig humusrijk en bevat weinig vondsten. Op de aangevoerde grond werd een fundering aangebracht met grote silex- en kalksteenbrokken. Daarop werd een laag keien gelegd. Het wegdek werd meermaals vernieuwd door het aanbrengen van een nieuwe keienlaag. In zijn eindfase bereikte het compacte steenpakket een dikte van 50 tot 60 cm. De weg is in deze periode ingedeeld in twee rijvakken, in het midden gescheiden door een diepe gracht.
De oudste gracht doorsnijdt de ophogingslaag LA155, maar niet het steenpakket van de weg. In profiel P8 ligt de vulling er deels onder, wat betekent dat er na de ophoging eerst een fase is geweest met twee rijvakken, maar met een ander, vermoedelijk weggebroken wegdek. Na een opvulling van deze gracht met vrijwel steriel lemig zand, werd het definitieve stenen wegdek aangelegd, waarna min of meer op dezelfde plaats als daarvoor een nieuwe gracht GR6 gegraven. Deze gracht is gelijktijdig met het stenen wegdek en bevat vondsten uit de derde eeuw. De vulling is overigens erg stenig en bevat zowel grote silexblokken van de wegfundering als keien van de toplagen. Uit het grachtprofiel kan worden afgeleid dat bij het dempen de randen van de stenen wegbeddingen afgebrokkeld werden om een stabiele opvulling te bekomen.

Late middeleeuwen - nieuwe tijd

Een waterput doorsnijdt aan de westrand van het onderzoeksgebied de ophogingslagen van de Romeinse weg. Deze waterput kan gedateerd worden in de late middeleeuwen of nieuwe tijd. Het ontbreken van residueel materiaal uit de oudere fasen van de middeleeuwen is een argument om voorzichtig aan te voeren dat op deze plaats geen langdurige bewoning plaatsvond voor het einde van de late middeleeuwen.


Auteurs: Cornelissen, Yasmine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Fodio bvba

Laat middeleeuwse waterput

Datering: late middeleeuwen, nieuwe tijd
Typologie: waterputten
Gebeurtenis:

Romeinse weg

Datering: Midden-Romeinse tijd
Typologie: bouwmaterialen, greppels, grindwegen, ophogingslagen, paalkuilen, vaatwerk, verhoogde wegen
Materiaal: aardewerk, bot (dierlijk), glas, kalksteen, metaal, vuursteen
Thema: Romeinse wegen
Gebeurtenis:

Relaties

  • Is deel van
    Historische stadskern van Tongeren


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Tongeren Koninksemsteenweg 112 [online], https://id.erfgoed.net/waarnemingen/982587 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.