Beschrijving
Het kasteeldomein de Varens, gelegen langs de Varingstraat te Melle, is beschermd als monument. Het kasteeldomein omvat het kasteel, kasteelpark, koetshuis, tuinpaviljoen en andere aanhorigheden.
Waarden
De volledige kasteelsite met kasteel, kasteelpark, koetshuis, speelhuis en andere aanhorigheden is beschermd als monument omwille van het algemene belang gevormd door de:
historische waarde
in casu architectuurhistorische waarde: : Het kasteel omvat volgende architectuurhistorisch waardevolle gebouwen:
- het merkwaardige en authentieke gewitte kasteel met monumentaal karakter in een bijzondere neostijl namelijk overwegend in neo-empirestijl na verbouwing in 1901-1902 van een oudere buitenplaats, opvallend door zijn zeer symmetrische gevelordonnantie en rijke gevelornamentiek ;
- het representatieve en authentieke bakstenen koetshuis met paardenstallen gebouwd in 1901-1902 met evenwichtige U-vormige aanleg en andere architectonische kwaliteiten zoals de gevelcompositie met verzorgd houtwerk, contrasterend metselwerk en een decoratief uitgewerkt ijzeren afdak;
- het houten speelhuis in "cottagestijl" van 1901-1902 als zeldzaam wordend en fraai voorbeeld van tuinarchitectuur;
- de typologisch interessante vroeg 19de-eeuwse bakstenen ijskelder (1816). historische waarde
als goed bewaard cultuurlandschappelijk geheel dat een representatief voorbeeld is van een kasteeldomein met typische en authentieke componenten uit het begin van de 20ste eeuw, naast oudere elementen die de historische groei en continuïteit van de kasteelsite als buitengoed van welstellende Gentenaars illustreren. De kasteelsite met zijn park is geëvolueerd uit een wellicht vroeg 19de-eeuws "maison de campagne" en het in de 18de eeuw zogenaamde "Blauw Casteelken", voorafgegaan door een in oorsprong laatmiddeleeuwse site met walgrachten, namelijk een aanzienlijke hofstede genaamd "Goed ter Heiden" of "te Craeyeneste".
Kasteel "De Varens" is een karakteristieke typologische entiteit van landschappelijke en bouwkundige elementen die de essentiële en inherente bestanddelen vormen met een conceptuele samenhang, eigen aan een historisch kasteeldomein, namelijk:
- het kasteelpark in landschappelijke stijl bepaald door zijn aanleg, zijn bomenbestand, zijn opvallende en gebogen brede waterpartijen, de brug met empireleuningen, de keermuur met illusionistische beschildering, de grachten aan de straatkant;
- het in 1901-1902 tot een kasteel in neostijl vergrote en aangepaste vroegere buitenplaats georiënteerd naar het zuiden en palend aan de waterpartij;
- het bijbehorende koetshuis met paardenstallen van 1901-1902 en de typische inrichting ervan met onder meer de paardenboxen en de zadel- en gareelkamer;
- de kleinere typische aanhorigheden zoals het houten speelhuis met kelder van 1901-1902 in "cottagestijl", de deels ommuurde vroegere moestuin met serres en de ijskelder van 1816;
- het ijzeren toegangshek in empirestijl en de hoofdtoegang gemarkeerd door vier zware hekpijlers. wetenschappelijke waarde
exemplaren van het bomenbestand en andere aanplantingen in het kasteelpark die door hun omvang en ouderdom uitzonderlijk zijn op zich en als belangrijke elementen van de oude en huidige parkaanleg, onder andere een tamme Kastanje (Castanea sativa), een meerstammige gouden regen (Laburnum spec.), een moerascipres (Taxodium distichum), atlasceders (Cedrus atlantica), mispel (Mespelus germanica), kweeperen (Cydonia oblonga), azalea (Rhododendron molle).