Beschrijving
De bescherming omvat de kazemat en patronenfabriek van Bastion IX, gekasseid terreplein en straatmuur.
Waarden
De lijst van de beschermenswaardige objecten of ensembles omvat bewaarde militaire constructies in de groene gordel met wallen en grachten rondom de stad en een tweetal vooruitgeschoven batterijen op het grondgebied van Sint-Gillis-bij-Dendermonde aangelegd in de Hollandse en Belgische periode die representatief zijn voor het militair archeologisch patrimonium van de fusie Dendermonde. Deze objecten vertonen voldoende intrinsieke kwaliteiten qua cultuur-, architectuur- en historische betekenis en qua authenticiteit, representativiteit, zeldzaamheid of gaafheid om het algemeen belang te verantwoorden. De historische waarde wordt bepaald door de historische context van Dendermonde als vestingstad, evoluerend van een laatmiddeleeuwse versterkte stad tot een gebastioneerde vesting, gedurende tien eeuwen wat een uitzonderlijk geschiedkundig gegeven is. Slechts tweemaal werd de stad van haar vestingstatuut ontnomen maar telkens werd ze omwille van haar strategische ligging weer in de verdedigingsgordel opgenomen.
De historische waarde, meer bepaald de architectuurhistorische en militairhistorische waarde wordt bepaald door: De militaire gebouwen en de verdedigingsgordel werden grotendeels opgetrokken of herbruikt in de Hollandse periode. Het werd één van de laatste vestingen volgens het oud-Nederlands gebastioneerd stelsel,onder leiding van kapitein-ingenieur Alewyn aangelegd tussen 1822 en 1830, waarbij een vesting rondom de stad evenals monumentale bouwwerken verspreid in de stad werden opgericht. In de Belgische periode werd de vesting verder uitgebreid, waardoor Dendermonde een uitzonderlijk voorbeeld van militaire architectuur in Vlaanderen is. Dendermonde is geen typevoorbeeld van een aangelegde vesting volgens een geometrisch polygoonpatroon. De vesting kwam tot zijn definitief uitzicht door opeenvolgende aanpassingen en evoluties, rekening. houdend met de bestaande morfologie en historische verdedigingsstructuur. Door geldgebrek kon men de nieuwste aanpassingen na 1870 niet uitvoeren, waardoor Dendermonde een uniek tijdsdocument van de bakstenen vestingbouw is. Dendermonde is bovendien tot de declassering bij Koninklijk Besluit in 1906, die door de Eerste Wereldoorlog pas in de jaren 1930 effectief werd gerealiseerd, een echte vesting geweest, alwaar de stad met de ganse bevolking inclusief de er gelegerde militairen door een systeem van verdedigingswerken werd omsloten.
Kazemat en patronenfabriek van het voormalige Bastion IX, met inbegrip van deels gekasseid terreplein en afsluitende straatmuur met toegang is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde
in casu militairhistorische en architectuurhistorische waarde: Bastion IX werd in de Hollandse periode aangelegd als onderdeel van de verdedigingsgordel rond Dendermonde en in de Belgische periode uitgebreid met een kazemat, patronenfabriek en een drietal hangars. Van deze uitbreidingscampagne bleven de kazemat en de patronenfabriek behouden, die thans deel uitmaken van de campus van het Sint-Vincentiusinstituut. De kazemat van Bastion IX is gebouwd tussen 1857 en 1879. Het is een klassiek voorbeeld van een bomvrije tongewelf de bakstenen constructie ingebouwd in de linker 'face' van het eerder aangelegde Bastion IX. Het is een Z-vormig gebouw samengesteld uit vijftien aaneengeschakelde ruimtes bedekt door een aarden afdekkingslaag en waarvan de muuropeningen naar het vroeger gekasseid 'terreplein' gericht zijn. De kazemat is zeer gaaf bewaard en de indeling, vormgeving en structuur bleven behouden. De aanpassingen aan de gevelopening van de eerste zeven traveeën doen geen afbreuk aan de authenticiteit van dit gebouw. Deze massieve constructie bleef gedurende bijna honderd jaar in gebruik als militair gebouw. De in de nabijheid gelegen voormalige patronenfabriek werd rond 1888 opgetrokken en sluit stilistisch aan bij de bijgebouwen van de voormalige infanteriekazerne aan de Kazernestraat. Dit laat 19de-eeuws gebouw heeft zijn oorspronkelijke sobere vormgeving en structuur grotendeels behouden. Het is een vrijstaand gebouw in baksteenbouw onder een pannen schilddak. De strakke opbouwen ritmering van negen traveeën verwijzen nog steeds naar zijn voormalige militaire functie. De gebouwen hebben hun militaire functie verloren, maar hebben een goede herbestemming, met respect voor hun oorspronkelijke vormgeving en structuur, gekregen binnen de campus van het instituut.