Beschermd monument

Watermolen van Heks met omgeving

Beschermd monument van 13-07-2005 tot heden

ID: 3875
URI: https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/3875

Besluiten

Geografisch pakket Heks
definitieve beschermingsbesluiten: 13-07-2005 ID: 4428

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Provincie
Limburg: Gemeente
Heers: Deelgemeente
Heks: Straat
Molenstraat: Locatie
Molenstraat 42 (Heers): Nauwkeurigheid zone
Tot op 15m: Oppervlakte zone
922m²: Beschermingsdossiers
4.01/73022/167.1 DL002354 OL002071

Typologie: erven, hekken, moestuinen, molenaarswoningen, stallen, watermolens
Datering: 17de eeuw, eerste helft 18de eeuw, tweede helft 19de eeuw

Project beschermingsdatabank 2013-2016 (beschermingen: van 01-01-2013 tot 30-06-2016)

Abdij van Villers (Opdrachtgever)

Beschrijving

De bescherming als monument omvat het molencomplex bestaande uit het molenhuis met watermolen, een molenaarswoning en stallen en de omgeving met erf en moestuin.

Waarden

De watermolen en onmiddellijke omgeving zijn beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde, industrieel-archeologische waarde, sociaal-culturele waarde

De Heksmolen is een bovenslagwatermolen met zeer oude wortels, die al in 1282 wordt vermeld als onderdeel van het domein dat de cisterciënzers van de abdij van Villers in 1174 ten geschenke hadden gekregen van gravin Agnes van Loon en waarvan het Monnikenhof de kern vormde. De Hex Molen wordt weergegeven op de Ferrariskaart (1771-1777) en onder uitgebreide vorm in de Atlas der Buurtwegen (1840-1844).
De op de Ferrariskaart weergegeven L-vormige combinatie molen-en woonhuis, bleef als oude kern herkenbaar, met sporen die minstens tot de 17de eeuw teruggaan: muuropeningen in verschillende stijlen, waaronder getraliede kruiskozijnen in een kalkstenen omlijsting met sponningbeloop in het voorheen beluikte benedengedeelte, getoogde muuropeningen in vlakke kalkstenen omlijsting met sluitsteen, rechthoekige muuropeningen in vlakke kalkstenen omlijsting, een korfboogpoort met kalkstenen negblokken, alsook eenvoudiger types, ijzeren muurankers en hoge daken.
De molen, die de oude binnenindeling en molenwerk behield, maar door gebrek aan water niet meer maalvaardig is, is een representatief onderdeel van oude feodale domeininfrastructuur, die ondertussen tot kasteelaanhorigheid is geëvolueerd en als dusdanig ook mee bijdraagt tot de identiteit van Heks als kasteeldorp.
Het complex, ingeplant aan de rand van het dorp, aan de oever van de Herkebeek en omgeven door mooie beemdgronden, is tot slot van een bijzondere beeldbepalende waarde.

Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Moestuin en erf van de watermolen

Molenstraat 42 (Heers)
Bebloemd voorerf, sober boerenerf en moestuin als overtuin bij een stil gelegde 17de-eeuwse watermolen op de Herk met 19de-eeuwse stallen en dienstgebouwen, fraai voorbeeld van een traditionele, sobere en functionele aanleg met aandacht voor nut en voor sier.