Beschrijving
De bescherming omvat de tuinwijk met rijkswachtershuizen gelegen tegenover de rijkswachtkazerne, gebouwd op de terreinen van het voormalig Bastion IV.
Waarden
De voor bescherming geselecteerde burgerlijke architectuur uit het geïnventariseerd bouwkundig erfgoed van de stad Dendermonde en deelgemeenten bestrijkt een zo ruim mogelijke typologische diversiteit die zowel betrekking heeft op privéwoningen als op openbare en overheidsgebouwen, binnen stedelijke én landelijke context. Zo komen op het vlak van woningbouw verschillende huizentypes en woonvormen aan bod gaande van kasteel, landhuis, villa, herenhuis, burgerwoning tot kwalitatieve volkshuisvesting binnen een arbeiderswijk en tuinwijkhuizen in seriebouw. Deze selectie vertoont sterke intrinsieke kwaliteiten op historisch, artistiek, wetenschappelijk en/of sociaal-cultureel vlak en qua authenticiteit, gaafheid, ouderdom, representativiteit en/of zeldzaamheid om het algemeen belang van het behoud te verantwoorden. Het merendeel van de voorgestelde privéwoningen zijn niet enkel architectuurhistorisch of artistiek belangwekkend doch tevens cultuurhistorisch betekenisvol. Mede door hun prestigieus karakter veruitwendigen zij de maatschappelijke positie en financiële draagkracht van de meest prominente en/of kapitaalkrachtige burgers die gedurende een specifieke periode de samenleving hebben beïnvloed. Andere bezitten een bijkomende waarde doordat zij een zeldzame rest vormen van een oudere historische woonsite. Door de aanwezigheid van hun kenmerkende oorspronkelijke aanhorigheden, zoals bijgebouwen, tuin of park met aanleg, tuinornamentiek, omheining en poort of hekwerk, vormen de geselecteerde items entiteiten, die in al hun componenten exemplarisch zijn en een uitzonderlijk karakter bezitten voor de regio. Tot dergelijk bijgaand landschappelijk kader behoren veelal één of meerdere opvallende bomen tot een uitgebreid bomenbestand, met een (natuur)wetenschappelijke waarde die tevens het historisch karakter van de woonsite opvallend visualiseren. De voorgestelde monumenten zijn overwegend in of nabij de dorpskern of aan belangrijke invalswegen gesitueerd, waar hun ruimtelijk structurerende waarde binnen het actueel stads- of dorpsweefsel hun betekenis als historische getuigenis voor de samenleving vergroot. Dit aspect geldt evenzeer voor de verschillende soorten overheidsgebouwen die tevens het oeuvre van vooraanstaande architecten vertegenwoordigen. Binnen de specifieke Dendermondse context, waarbij de stad tijdens de Eerste Wereldoorlog grotendeels werd vernield, zijn de geselecteerde items uitzonderlijke materiële getuigen van het vooroorlogse bouwkundig patrimonium.
Tuinwijk gevormd door 22 rijkswachtershuizen met bijhorende tuinen en straten op voormalig Bastion IV is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:
historische waarde, sociaal-culturele waarde
in casu architectuurhistorische en cultuurhistorische waarde: De tuinwijk van 22 rijkswachtershuizen in villastijl opgetrokken eind jaren 1930 aan de Leopold II laan is een representatief voorbeeld van een woonwijk ontworpen voor rijkswachtgezinnen die haar bestemming en functie tot op heden behield. De aanleg met bijhorende tuinen rond een centraal plein dat als ontmoetings- en ontspanningsplaats fungeert is typerend voor een tuinwijk.
De gekozen inplanting van deze wijk op het gedesaffecteerd voormalig militair terrein van Bastion IV is een bestendiging van het gebruik door de overheid van deze gronden. De ligging tegenover de gendarmerie visualiseert de eenheid en functionele band tussen beide complexen waarvan de wijk integrerend deel uitmaakt. Het geheel van de tuinwijk met rijkswachthuizen, het rijkswachtgebouw en de gevangenis nemen als materiële getuige van de politionele en strafrechtelijke macht een wezenlijke plaats in het stedelijke weefsel in, waarvan de functie aan de hand van de gekozen architectuur duidelijk af te lezen valt.