Beschermd monument

Omwalde pastorie met neogotische kapel

Beschermd monument van tot heden

ID
9336
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/9336

Besluiten

Pastorieën in het Waasland
definitieve beschermingsbesluiten: 16-01-2004  ID: 4165

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De omwalde pastorie is met inbegrip van de kapel en het omliggende perceel beschermd als monument.



Waarden

Pastorie te Sint-Pauwels met kapel is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

De historische waarde van de pastorie bestaat uit de kerkelijke verplichting aan de pastoor om na een benoeming op zijn beneficie te gaan wonen. Dat vereiste een 'pastoreel huis'. Deze verplichting werd herhaald tijdens het concilie van Trente, waardoor in het begin van de 17de eeuw verschillende pastorieën werden gebouwd.
Het is pas ná de seculiere wet van 25 september 1769 dat de meeste pastorieën opgericht werden. De tiendenheffers werden daartoe verplicht. Slechts weinig pastorieën van voor 1769 bleven bewaard, wat hen tot bijzondere getuigen én referentiepunten maakt voor de evolutie in de tweede helft van de 18de eeuw. De 19de-eeuwse pastorie, opgetrokken door de gemeente, is het gevolg van het Concordaat van 1801.
De pastorie hoort door deze historische context samen met de kerk, gemeentehuis en dorpsschool tot de historisch gegroeide dorpskern, de parochie en het collectief geheugen van de dorpsgemeenschap.

Bakstenen pastorie uit de 19de eeuw gelegen op een omwalde site die vermoedelijk teruggaat tot begin 16de eeuw. Uniek en zeer representatief zijn het nog aanwezig poortgebouw en de wal. Een nieuw pand werd opgetrokken omstreeks 1830-1840. Het huis heeft een voor de periode representatieve, traditionele opdeling. De oorspronkelijke configuratie bleef herkenbaar. Het pand behield zijn oorspronkelijke aankleding met binnenschrijnwerk, stucplafonds, schouwmantels, ...
De tuin van de pastorie, gelegen binnen de omwalling, werd gedeeltelijk heraangelegd in landschappelijke stijl. Een smeedijzeren brug vervolledigt het beeld.
Een bakstenen neogotische kapel opgetrokken in 1884 staat net buiten de wal en werd opgetrokken omwille van de katholieke overwinning bij de verkiezingen van 1884. In de kapel staat een klein neogotisch altaar met tabernakel. Het altaar is gewijd aan de Heilige Jozef. Het beeld van Jozef en Jezus wordt geflankeerd door twee engelen met een kandelaar.

artistieke waarde

De artistieke waarde van de pastorie bestaat uit het steeds zeer consequent toepassen van de meest moderne structuur, constructie, decoratie en (tuin)aanleg eigen aan de bouwperiode van het pand (van rococo tot neostijlen). De drang naar het nieuwe en moderne resulteerde niet zelden in het herinrichten van één of meerdere kamers met nieuwe vormen, materialen en stijlen. Verschillende pastorieën getuigen van deze architecturale evolutie. In zowel de 18de als eerste helft van de 19de eeuw is de invloed vanuit Frankrijk op de kunst en architectuur in onze contreien zeer duidelijk. Die invloed is zeer duidelijk merkbaar in zowel de toegepaste stijlen als in de 18de-eeuwse formele tuinaanleg waarbij het huis 'entre cour et jardin' geplaatst werd.
De typologie kent een zeer specifieke evolutie van dubbelhuis naar vrij grondplan. Typisch en uniek voor de pastorie is de mogelijkheid om de bovenverdieping af te sluiten van de benedenverdieping dankzij een smeedijzeren hek of luik dat van op de verdieping kan gesloten worden.
De tuinen getuigen allen van de onverbrekelijke band tussen pastorie en tuin. De zelfvoorziening van de pastoor uitte zich in zowel een sier- als nutstuin met alle daaruit volgende nutsgebouwen als schuren, stallen, bakoven, volières, opslagruimtes, ... De aanleg inclusief ondermeer de ommuring, poortgebouwen, kleine tuinelementen als kapellen, grotten, vijvers, wallen, paden, serres, bruggen, tuinpaviljoenen, loverpriëlen, beelden, is steeds zeer representatief voor de evolutie van formele naar landschappelijke tuin welke in deze periode plaatsvindt.

wetenschappelijke waarde

in casu dendrologische waarde: Verschillende tuinen hebben wetenschappelijke, meer bepaald dendrologische waarde door hun bijzonder bomenbestand.


Aanduiding van

Is de bescherming van

Omwalde pastorie met neogotische kapel en tuin

Pastorijstraat 7 (Sint-Gillis-Waas)
De bakstenen pastorie met tuin uit de 19de eeuw is gelegen op een omwalde site die vermoedelijk teruggaat tot de 16de eeuw. De grachten rondom de pastorie zijn nog intact en worden gemarkeerd door bomenrijen. Het pand bestaat uit vijf traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak. Langs beide zijden werden aanbouwsels opgetrokken van één travee en één bouwlaag onder een lessenaarsdak. Net buiten de wal werd in 1884 een neogotische kapel van één travee breed en drie traveeën diep opgetrokken.


Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.