erfgoedobject

Allierse kapel

bouwkundig element
ID
13931
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13931

Juridische gevolgen

Beschrijving

Toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw der Vijf Fonteinen. Oost-west-gerichte kruiskerk uit het eerste kwart van de 17de eeuw en het eerste kwart van de 18de eeuw gelegen op licht verheven ommuurd terrein met grasperken, struikgewas en vierarmige gietijzeren lantaarn. Woningen aan zuid- en westzijden. Volgens Stockmans betekent "Allier" oud Lier en wordt het vermeld onder de bezittingen van de abdij van Tongerlo, die in 1186 onder bescherming van paus Urbanus III werden genomen. Onder de bezittingen van de abdij staan onder meer Broechem met afhankelijkheden Oelegem, Wijnegem en Altlire vermeld. Vermoedelijk oorspronkelijk een zelfstandige parochie die bij Broechem werd ingelijfd, en zeker vanaf 1186 tot aan de Franse Revolutie afhankelijk was van de kerk van Broechem.

Eerste kapel toegewijd aan Heilige Martinus, later toegewijd aan Heilige Eligius en Heilige Cornelius, en uiteindelijk aan Onze-Lieve-Vrouw der Vijf Fonteinen. Eerste maal verwoest in 1360, en in 1584 door de troepen van Farnese. Wederopbouw in 1614 aanbesteed aan Gommar Schelkens. Werken enkel bestaande uit opbouw koor en transepten begonnen in maart 1615 en voltooid voor maart 1618. Hersteld in 1689. In 1703 huis opgericht voor de bewaker; in hetzelfde jaar kapel voorzien van een gewelf en altaar. Ook werden in 1703 voorbereidingen getroffen voor de vergroting, gebruik makend van de oude funderingen. Deze vergroting werd pas in 1719 uitgevoerd door metser Jan de Swert en timmerman Jan van Suetendael (namelijk tussen mei 1719 en september 1719). Transepten voorzien van ijzeren ramen in 1719. Steunberen aan oostgevel, vernieuwing bedaking en bezetting gevels in 1722. Kapel gewit en twee steunberen aangebracht in 1723. Met de opbrengst van een schenking bij testament (1716) door Guillelmus Paulus Dionysy werd onder meer een woning opgetrokken voor de catecheet, tegen het koor. Een sacristie werd aangebouwd in 1848.

De plattegrond ontvouwt een éénbeukig schip van twee traveeën, transepten van één travee met vlakke sluiting, koor van twee traveeën met vlakke sluiting; zuidgevel geflankeerd door rechthoekige sacristie, oost- en noordgevel door rechthoekige woninggedeelten. Verankerd bakstenen gebouw, met sporen van cementering, op gecementeerde sokkel, vermoedelijk van zandsteen en baksteen.

Rechthoekig hallenkerkje onder zadeldak (leien, heden (1984) roofing), transepten eveneens onder zadeldak (leien, heden (1984) roofing). Vierhoekig westelijk klokkentorentje bekleed met leien onder polygonale spits (leien). West- en oostgevel alsook transeptgevel met aandaken namelijk puntgevels met schouderstukken, afgedekt met hardsteen. Westelijke puntgevel met jaarankers 1719; rondboogdeur in omlijsting van zandsteen met diamantkopvormige imposten en sluitsteen. Hierboven eenvoudig steekboogvenster met lekdrempel en rechthoekig luik met dorpel van zandsteen. Travee-indeling schip door middel van steunberen; transepten met overhoekse steunberen. Grote steekboogvensters met ijzeren harnas op lekdrempels, enkele met gecementeerde omlijsting. Sacristie van 1848 en de 20ste eeuw (?) aan zuidgevel onder geknikt lessenaarsdak (leien, Vlaamse pannen); rechthoekig getralied venster met arduinen dorpels en rechthoekig deurtje.

Witgeschilderd interieur; tongewelven op eenvoudige geprofileerde lijst.

Mobilair. Kruisbeeld, beschilderd hout, 18de eeuw; portiekaltaar toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, met gestoffeerd beeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind, gemarmerd hout, circa 1719; preekstoel in 1774 overgebracht uit de kerk van Broechem, eik, gedateerd 1664.

  • DE BELSER A., Bijdragen tot de geschiedenis van Broechem, Broechem, 1963, 199-207.
  • DONNET F., inventaris der kunstvoorwerpen in de openbare gestichten bewaard, deel VIII, Antwerpen, 1922, 1244-1249.
  • LEMAIRE R., VAN HAUWERMEIRE & DE BEESER A., Bijdragen tot de geschiedenis van Broechem III. De kerk. Alliers kapel. Het kapelleke van O.-L.-Vrouw, Broechem, 1952, 70-80.

Bron: PLOMTEUX G., STEYAERT R. & WYLLEMAN L. 1985: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 10n2 (Ho-Ra), Brussel - Gent.
Auteurs: Wylleman, Linda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Dorpswoning

  • Is deel van
    Liersesteenweg


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Allierse kapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/13931 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.