Het kasteel Hulsberg werd in 1882 gebouwd in eclectische stijl op de kluissite op de Hulsberg, één van de hoogste punten in Borgloon. Door zijn hoge ligging domineert het kasteel zijn omgeving en is in de wijde omtrek is zijn silhouet een referentiepunt.

Historiek

De Hulsberg is één van de hoogste punten van het massief van Borgloon en is al enkele eeuwen een belangrijk monumentaal site. In 1689 werd op de top de zogenaamde kluis van Hulsberg opgetrokken, met een bijhorende kapel, op een terrein dat reeds sinds 1680 eigendom was van Nicolaas Poislevache, deken van het kapittel van Borgloon. Poislevache had diverse bedevaarten ondernomen naar Loreto (Ancona, Italië) en droomde ervan een eigen Sancta Casa op te trekken in Borgloon. De kluis werd opgericht voor het onderhoud van de kapel. Eind 18de eeuw was Samuel Ulens eigenaar die de kluis in 1808 verkocht aan Gisbert Claes, kasteelheer van Rullingen. De primitieve kadastrale legger van 1844 noteert zijn weduwe Rosalie de Zeegraedt nog als eigenares.

Het kluissite bleef ongewijzigd tot in het vierde kwart van de 19de eeuw. Omstreeks 1881 werden een aantal percelen op de Hulsberg (weide, tuinen, boomgaard en bos) met kluis en kapel samengevoegd tot één perceel, te interpreteren als de voorbereiding van de bouw- en aanlegcampagne van de Hulsberg als kasteeldomein door Adèle Claes (°1856), kleindochter van Gilbert. Met de bouw van het kasteel werd aangevangen in 1882. In 1885 wordt het eerder gecreëerde bouwperceel kadastraal genoteerd als lustgrond, waarop het kasteel als nouvelle construction verschijnt op de plaats van kluis en kapel, die zelf werden heropgetrokken aan de zuidelijke voet van de Hulsberg. Een gevelsteen herinnert aan deze verplaatsing.

Beschrijving

Het landhuis is een ruim gebouw in eclectische stijl, opgetrokken in baksteen met banden in zwart gesinterde baksteen, het geheel op een hardstenen plint en onder leien daken. Het basisbouwvolume, zes traveeën breed en twee bouwlagen hoog onder een schilddak met nokvorst, aan de voorzijde voorzien van dakvensters en bovenliggende dakkapellen, aan de achterzijde enkel van dakvensters, wordt gekarakteriseerd door een afwisseling van risalieten en vlakke traveeën. Bij de linkerzijde sluit een zevende travee aan, met vooraan een polygonale toren van drie bouwlagen onder een kroonlijst op modillons en een ingesnoerde naaldspits met dakkapellen aan vier zijden. Achteraan sluit bij de toren een lagere constructie van één bouwlaag onder een schilddak aan.

De voorgevel omvat een gedeelte met verhoogde begane grond links, met inbegrip van de torentravee, en een gedeelte zonder verhoogde begane grond rechts. De linkerpartij wordt gevormd door een zwaar geaccentueerde ingangstravee, links en rechts geflankeerd door vlakke traveeën met bouwlagen van een regelmatige hoogte, bekroond door eenvoudige dakvensters met driehoekige frontonbekroning. De rechterpartij wordt gedomineerd door een donjontoren van twee bouwlagen en omvat een zwaar aangezette erkertravee, links en rechts geflankeerd door vlakke traveeën zonder dakvensterbekroning.

De ingangstravee is grotendeels uitgewerkt in natuursteen, met een bordes, een drieledige glasdeur, waarvan de brede middendeur door halfzuiltjes van de smallere zijdeurtjes is gescheiden. De zijdeurtjes zelf worden aan de buitenzijde door pilasters geflankeerd. Deze zuilstructuren ondersteunen een zware fries en kroonlijst. De verdieping wordt gevormd door een drielichtsvenster met een lijst in negblokken, en een aedicula-vormig omlijst dakvenster. De flankerende vlakke traveeën, inclusief de toren, zijn voorzien van eenvoudige vensters, afgeboord met natuurstenen negblokken en bovenlichten boven de hardstenen lateien.

De donjontravee is over de eerste twee bouwlagen uitgewerkt als een driezijdige erker, volledig afgewerkt in natuursteen, met vensters aan de drie zijden. De centrale vensters zijn telkens steekboogvormig en worden geflankeerd door een smaller rechthoekig raam. De torenbekroning, pas in 1916 toegevoegd, omvat een vlakke derde bouwlaag, achter een balkon op de erker, met een centraal rondboogvenster in een rondboognis, links en rechts geflankeerd door een klein rechthoekig raampje. Het geheel wordt geaccentueerd door hardstenen lijstwerk. De bovenste bouwlaag, ingeleid door een zware natuurstenen lijst op consoles, is volledig vrijstaand, omvat kleine raampjes aan de voorzijde en de twee zijkanten, en wordt op de vier hoeken door pseudo-arkeltorentjes met pironbekroning geaccentueerd. De torenconstructie wordt afgedekt door een schilddak met pirons op de nokpunten. De flankerende zijtravee links omvat een lage eerste bouwlaag met twee kleine venstertjes en een hoge tweede bouwlaag met een monumentaal venster. Deze basisstructuur wordt hernomen in de flankerende zijtravee rechts, maar op gelijkvloers niveau is hier een secundaire ingangsdeur voorzien.

De achterzijde is soberder van afwerking, waarbij het aanwenden van natuursteen beperkt is gebleven tot de omlijstingen van de vensters en de risalieten door eenvoudige schilddaken worden afgedekt. De achtergevel wordt gekenmerkt door een centrale, bakstenen erker.