erfgoedobject

Hoeve De Elst

bouwkundig element
ID
208434
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208434

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Hoeve De Elst
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Hoeve met losse bestanddelen, gelegen in een bocht van de straat. De site klimt minstens op tot de 15de eeuw en bestaat thans uit een boerenhuis van circa 1870 en vermoedelijk 18de-eeuwse landgebouwen. De hoeve is door de Heemkundige Kring in 1975 genoemd naar het stuk land Ter Elst, volgens De Flou voor het eerst vermeld in 1474. Recent gerenoveerd.

Historiek

10-12de eeuw. In 1164 geeft Wouter, een ridder uit Harelbeke en waarschijnlijk meier van de Sint-Pietersheerlijkheid, aan de Sint-Pietersabdij een stuk grond van 12 bunder terug dat gerooid is uit de Methelabossen in het zuiden van Beveren. Op dit stuk grond is mogelijk (maar niet met zekerheid!) reeds een hoeve aanwezig.

13de eeuw. In een inventaris van de Sint-Pietersabdij uit de 13de eeuw ingedeeld onder de kleine renten van Zachwijns mersch. Een zekere Wouter Adelaert betaalt er de rente. Er kan nog steeds niet met zekerheid worden gesteld dat de hoeve op dat moment reeds aanwezig is.

15de eeuw. Circa 1440-1450 is de hoeve een niet omwalde cijnshofstede onder de Sint-Pietersheerlijkheid waarvan de toenmalige eigenaar en bewoner Jan van der Haghe is. In 1480 is Joos de Muenc eigenaar van de hoeve.

16de eeuw. In de periode 1507-1528 is Gillis de Backere in het bezit van de hoeve. Zijn weduwe baat vanaf 1728 de hoeve verder uit, totdat haar schoonzoon Willem van Neste in 1537 de hoeve overneemt.

In 1571 is Gillis de Coninc eigenaar en wordt het goed omschreven als "…hofstede met huus schuere ende ovenbuer…". In 1572 wordt een linde bij de hoeve vermeld. Op het einde van de 16de eeuw wordt de hoeve verkocht aan Jacob de Huvettere. Door de woelige tijden op het einde van de 16de eeuw wordt de hoeve een pachtgoed (tot dan steeds uitgebaat door de eigenaars).

17de eeuw. In 1631 is de hoeve eigendom van Jan de Huvettere. Kort daarna verkoopt deze de hoeve aan Cornelis Beert, die ze in 1636 doorverkoopt aan Frans Ghellinck. De hoeve wordt voor het eerst afgebeeld op de figuratieve kaart van de parochies Desselgem en Beveren, opgemaakt in 1675 door Gudwalus van der Mariën. In de tweede helft van de 17de eeuw wordt de hoeve gepacht door Olivier Nolf. In 1700 wordt zijn zoon Renier Nolf pachter.

18de eeuw. In het eerste kwart van de 18de eeuw eigendom van Jan-Baptist de Ghellinck.

Op de figuratieve kaart van de Sint-Pietersheerlijkheid, opgemaakt door Joseph de Coster in 1764, bestaat de hoeve uit een boerenhuis aan noordzijde, een stal aan de westzijde, een schuur aan de zuidzijde en een bakhuis aan de oostzijde van het erf. In 1768 wordt de schoonzoon van Jan-Baptist de Ghellinck, Louis van den Hecke, heer van Lembeek, vermeld als eigenaar.

19de eeuw. Circa 1800 is Philippe van de Hecke eigenaar (pachter Petrus-Josephus Nolf). Ongewijzigde weergave op de Atlas der Buurwegen (1844). Volgens de literatuur wordt het huidige boerenhuis in 1870 opgetrokken in opdracht van de toenmalige eigenaar Geysen uit Kortrijk; hiervoor wordt de bestaande stal afgebroken. Volgens het kadaster wordt het bestaande boerenhuis herbestemd tot landgebouw en het nieuwe boerenhuis gebouwd in opdracht van Delphina Deman uit Brugge; de gebouwen worden volgens het kadaster in gebruik genomen in 1874. Het nieuwe boerenhuis bestaat centraal uit een leefruimte en washuis met aan weerszijden één kamer. Hoewel dit niet geregistreerd wordt in het kadaster, vermeldt de literatuur eveneens het herbouwen van de schuur in 1870, de afbraak van het bakhuis, het inbouwen van een nieuw bakhuis in de oostkamer van het boerenhuis (ingemetseld achter de schouw van de voormalige keuken) en de bouw van een gemetste aardappelkelder op het erf.

Met het overlijden van Joannes Nolf in 1872 komt een einde aan het bewonen van de hoeve door de familie Nolf. Vanaf dan wordt de hoeve bewoond door de familie Coussement.

20ste eeuw. Volgens het kadaster wordt de schuur aan de zuidzijde van het erf vóór 1915 uitgebreid in opdracht van de weduwe en kinderen van Alberik Gheysens uit Kortrijk (registratie in 1917). In 1946 wordt volgens het kadaster in opdracht van Michel Carton uit Brussel een hangar opgetrokken aan de oostzijde van de hoeve. Jan Coussement kan in 1951 de hoeve kopen van Michel Carton. De hoeve is recent gerenoveerd, waarbij het oorspronkelijke 17de- of 18de-eeuws boerenhuis aan de noordzijde van het erf, al enige tijd in gebruik als berging en stal, wordt afgebroken. Ook het kippenhok bovenop de mestvaaltput centraal op het erf wordt afgebroken; het kippenhok was een constructie uit vier houten stijlen opgevuld met metselwerk en afgedekt met stro.

Beschrijving

Erftoegang met ijzeren hek tussen twee vierkante, gemetste pijlers met verjongende bovenbouw. Recent aangelegde en gekasseide erfoprit en erf.

Boerenhuis van circa 1870, gelegen aan de westzijde van het erf. Verankerde baksteenbouw onder een vernieuwd zadeldak bedekt met zwarte pannen en met dakruiter op de nok (dakconstructie volgens de literatuur uit naaldhout). Bakstenen lijst onder de dakrand. Getoogde openingen onder strek met vernieuwd houtwerk.

Schuur aan de zuidzijde van het erf. Verankerde baksteenbouw onder een pannen zadeldak. Dubbele dwarsdoorrit met korfboogvormige poortopeningen. Rechthoekige poortopeningen ter hoogte van het voormalig wagenhuis. Vernieuwd houtwerk.

Stal aan de oostzijde van het erf. Verankerde baksteenbouw onder een pannen zadeldak. Bakstenen lijst onder de dakrand. Voor- en achtergevel met getoogde openingen onder strek, zijgevels met rondboogvormige laadluiken ter hoogte van de zolderverdieping. Vernieuwd houtwerk.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, 207: Mutatieschetsen, Beveren-Leie, 1875/5, 1917/16, 1946/30.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nr. 559: Figuratieve kaart van de rentegronden onder Sint-Pieters heerlijkheid van de hand van pastoor Gudwalus van der Mariën, 1675.
  • Rijksarchief Gent, Kaarten en Plannen, nr. 561: Kaerte figurative van de gelegendheyd der vry-eygen kerke heerlykhede van Ste-Pieters Desselghem, competerende de exemple abdye van Ste-Pieters nevens Gent, bestrekkende binnen de prochien van Desselgem, Beveren, Deerlyk en Waereghem, gemaeckt ten jaere 1764 door Joseph de Coster.
  • DEBROUWERE M., DUCATTEEUW E., Bevers schetsboek, Beveren-Leie, 1982, p. 85-92.
  • DE FLOU K., Woordenboek der toponymie van westelijk Vlaanderen, Vlaamsch Artesië, het land van den Hoek, de graafschappen Guines en Boulogne, en een gedeelte van het graafschap Ponthieu, Brugge, 1923, Deel III, kolom 1015.
  • DUCATTEEUW E., DEBROUWERE E., Hofstede De Elst, in De Gavergids, jg. 10, 2003, nr. 3, p. 23-33.
  • MERLIER R., De landelijke bebouwing in de Sint-Pietersheerlijkheid door de eeuwen heen in Desselgem, Beveren-Leie, Deerlijk en Waregem, promotor F. Dambre-Van Tyghem, Waregem, 1976, p. 546-550.
  • DUCATTEEUW E., VANDERMAELEN L., WANTE L., Historische kaart Waregem, in De Gaverstreke, jg. 20, 1992, p. 24.
  • MERLIER R., De landelijke bebouwing in de Sint-Pietersheerlijkheid door de eeuwen heen in Desselgem, Beveren-Leie, Deerlijk en Waregem, promotor F. Dambre-Van Tyghem, Waregem, 1976, p. 388-389.

Bron: VANWALLEGHEM A. & CREYF S. 2010: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Waregem, Deel I: Stad Waregem, Deelgemeente Sint-Eloois-Vijve, Deel II: Deelgemeenten Desselgem en Beveren-Leie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL45, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Vanwalleghem, Aagje; Creyf, Silvie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve De Elst [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/208434 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.