erfgoedobject

Signaal van Zellik naar ontwerp van Jacques Moeschal

bouwkundig element
ID
215264
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215264

Juridische gevolgen

Beschrijving

Betonnen sculptuur, ook het Signaal van Zellik genoemd, naar ontwerp van beeldhouwer Jacques Moeschal en gelegen in de middenberm van de autosnelweg E40 Brussel-Oostende aan het knooppunt met de ring rond Brussel in Groot-Bijgaarden.

De opdracht voor het ontwerp werd gegeven in 1959 door het Ministerie van Openbare Werken en uitgevoerd in 1963. Voor de technische berekeningen deed Moeschal een beroep op het studiebureau Lipsky en op ingenieur Gustave Moussiaux. Uitvoerder van de werken is Louis De Waele.

Jacques Moeschal, die een opleiding als architect en als beeldhouwer genoot, had veel bewondering voor moderne technologie en materialen. Hij zal in dit opzicht nauw samenwerken met ingenieurs voor de totstandkoming van zijn werken. Als materiaal koos hij voor uitgesproken “moderne” materialen zoals beton, Corten-staal en roestvrij staal. Hij probeerde dan ook met deze materialen de grenzen af te tasten van de technische mogelijkheden. De sculptuur in Groot-Bijgaarden is 23 meter hoog en bestaat uit gewapend beton. Het gaat om een betonnen kolom die een soort van curve draagt. Deze curve lijkt zich enerzijds te openen en anderzijds te sluiten. De betonnen kolom is hol uitgevoerd en de curve van dertig meter is ter plaatse bekist.

De stijl van Moeschal bleek voor de eerste keer in zijn "Pijl van de Burgerlijke Bouwkunde" ontworpen voor de Expo 58. Deze sculptuur voerde hij uit in samenwerking met architect Van Dosselaere en ingenieur Paduart. Het was een betonnen sculptuur met een oversteek van meer dan 80 meter, gesloopt in 1970.

Hierna raakte Moeschal voornamelijk bekend door zijn monumentale "signalen" die hij overal ter wereld als merktekens of bakens in het landschap zal achterlaten. Een aantal van deze "signalen" staan langs autosnelwegen, zoals dit in Groot-Bijgaarden of het signaal in Hensies aan de Frans-Belgische grens (ontwerp 1966 en uitvoering 1972). Volgens Moeschal plaatst de mens altijd merktekens in het landschap op plaatsen waar hij langskomt: "Al in vroegere tijden kende de mens de noodzaak, het plezier en het risico om op weg te gaan. Daarom heeft hij de verschillende etappes van zijn reisweg afgebakend met tekens die hem helpen, leiden en zekerheid geven." Moeschal wilde merktekens plaatsen op de nieuwe autosnelwegen die "dragers zijn van het genie van onze soort en onze tijd". Kenmerkend is de schaal die zeer monumentaal is, waardoor de werken zichtbaar zijn voor alle passanten en gebruikers van de omgeving. Zijn sculpturen zijn ook eenvoudige abstracte vormen.

Het eerste monumentaal signaal was dit in Groot-Bijgaarden. Na het doortrekken van de ring rond Brussel in Groot-Bijgaarden eind jaren 1970 werd de context waarin het monument stond langs de E40 aangepast door het ontstaan van een druk knooppunt, toch bleef de leesbaarheid van de sculptuur behouden.

  • BOREL F. 1983: Jacques Moeschal of de eenheid van architekt en beeldhouwer, A+, 84, 32-33.
  • CALLEWAERT M. 1968: Jacques Moeschal, Teken (1963), Openbaar kunstbezit in Vlaanderen, 6, 2.
  • GRIBAUMONT G. 2008: Bruxelles 200 sculptures se racontent, Brussel, 166.
  • ROBERTS-JONES P. 2002: Jacques Moeschal ou la sculpture architectonique, Les carnets d’architecture contemporaine, 6, Brussel.

Auteurs: Verwinnen, Katrien
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Signaal van Zellik naar ontwerp van Jacques Moeschal [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/215264 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.