erfgoedobject

Dubbelschool en bijhorende onderwijzerswoningen

bouwkundig element
ID
216433
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/216433

Juridische gevolgen

Beschrijving

In oorsprong dubbelschool met een afdeling voor jongens en een voor meisjes met bijhorende art-nouveaugetinte onderwijzerswoningen, waarvan het ontwerp in 1904 werd getekend door de Brusselse architect Henri Jacobs (1864-1935), die vele scholen op zijn naam heeft in Brussel en omstreken. De school, die kadastraal werd geregistreerd in 1907, is gelegen in de Sint-Rochuswijk en ingeplant op een perceel omsloten door de Balthazarstraat ten noordoosten, de Albertstraat ten noordwesten en de Halleweg ten zuidwesten. Op de plannen van 1904 staat aangeduid dat Jacobs toen al de de latere uitbreiding van de school voorzag.

Historiek

Henri Jacobs is voor de scholenbouw van historisch belang geweest en kreeg hiervoor internationale erkenning. Voor zijn ontwerpen maakte hij gebruik van het eclecticisme met elementen ontleend aan de art nouveau. Hoewel hij zich baseerde op het standaardontwerp van de 'Ecole Modèle' met 'préau central' (overdekte speelplaats), slaagde hij erin dit model op sublieme wijze verder uit te werken, daarbij rekening houdend met de inplanting op het terrein. Het kind stond hierbij centraal: scholen moesten in de beste materialen worden gebouwd zodat de kinderen in de grootste veiligheid en beste hygiënische omstandigheden en aangename omgeving konden opgroeien. Zijn topwerk was ongetwijfeld Gemeenteschool nummer 1 in de Josaphatstraat in Schaarbeek.

Aan de Albertstraat liggen de twee onderwijzerswoningen opgetrokken in elkaars spiegelbeeld. Hier komen de art-nouveau-invloeden duidelijk tot hun recht. Links ervan doch aansluitend ligt de haaks op de straat ingeplante vleugel voor de bewaarschool met ten noordoosten de ommuurde speelplaats (zijde Balthazarstraat). Rechts van de onderwijzerswoningen ligt de haaks ingeplante klassenvleugel, oorspronkelijk met een gescheiden afdeling voor jongens en meisjes, beide met een eveneens gescheiden binnenspeelplaats en een ommuurde buitenspeelplaats ten zuidwesten (zijde Hallestraat).

Al vrij snel zou de school in de Albertstraat te klein zijn want al in 1930 maakte Jacobs plannen op voor de 'vergrooting en verbetering der schoollokalen der St. Rochuswijk'; deze werken werden voltooid in 1934. De plannen hiervoor bleven bewaard in het stadsarchief van Halle.

Bij de vergroting van 1930 werden bijkomende klassen gebouwd aan weerszijden van de centraal gelegen binnenspeelplaatsen. De school was voortaan toegankelijk via een vleugeldeur aan de Albertstraat die uitgaf op een nieuwe centrale gang waar de kinderen zich konden ontdoen van hun jassen; verderop gaf deze gang uit op de binnenspeelplaats. Bij de vergroting hoorden ook een keuken en een lokaal voor de gezondheidsdienst met kleedkamer en dokterskabinet. De vleugel van de bewaarschool werd eveneens uitgebreid met drie klassen; op de buitenspeelplaatsen werden tegen de omheiningsmuren 'gemakken en waterplaatsen' toegevoegd. De vleugel aan de Halleweg werd vermoedelijk in de jaren 1970 gedeeltelijk verhoogd met een tweede bouwlaag.

Beschrijving

Ondanks de diverse bouwfasen vormt de school tot vandaag een vrij homogeen geheel.

De onderwijzerswoningen zijn onderkelderde enkelhuizen, opgetrokken in elkaars spiegelbeeld, met onregelmatige travee-indeling en twee à drie bouwlagen onder pannen zadeldaken tussen aandaken met de nok parallel aan de straat. Ze werden opgetrokken uit baksteen op een sokkel van gebosseerde hardsteen met getraliede, rechthoekige keldervensters. De art-nouveaugetinte lijstgevel wordt gemarkeerd door de hoger oplopende centrale inkomtraveeën en decoratieve verwerking van gele baksteen (ontlastingsbogen, steigergaten) en hardsteen (hoek- en sluitstenen, muurbanden). Sterk gevarieerde venstervormen met op de verdieping een drieledig uitgewerkt deurvenster met gietijzeren tussenzuiltjes en balkon op zware console. Nummer 4 behield het oorspronkelijke schrijnwerk, nummer 6 enkel de deur.

De oorspronkelijk éénlaagse klassenvleugel voor de lagere school, grotendeels ingebouwd door de latere uitbreidingen, bestond uit een centrale toegang met aan weerszijden drie klassen en een centraal uitgebouwde binnenspeelplaats aan de zuidoostzijde (kant speelplaats). De aan weerszijden van de binnenspeelplaats toegevoegde klassen vertonen de karakteristieke grote segmentboogvensters eigen aan de schoolfunctie om een maximale lichtinval te bekomen. Contrasterend, vooral decoratief gebruik van rode en gele baksteen, afgewisseld met hardsteen voor muurbanden en hoekstenen geven de vleugel een kleurrijk uitzicht. De verhoging onder plat dak uit de jaren 1970 sluit qua uitzicht hierbij aan maar wordt gekenmerkt door een vereenvoudigd materiaalgebruik.

De éénlaagse bewaarschoolvleugel onder zadeldak sluit qua uitzicht aan bij de vleugel voor de lagere school met een kleine variatie in de vensters, waar hoofdzakelijk speels uitgewerkte twee- of drielichten voorkomen, dezelfde trouwens als degene die werden aangewend voor de binnenspeelplaats. Aflijnende houten kroonlijst op modillons. De uitbreiding van 1931 is iets lager maar vertoont hetzelfde uitzicht.

Aan de Hallestraat behield de omheiningsmuur van de buitenspeelplaats ondanks een latere verhoging voor een groot deel zijn oorspronkelijk karakter: opgetrokken uit rode baksteen met een decoratief uitgewerkte band voorzien van motieven in gele baksteen, het geheel geritmeerd door pijlers met hardstenen dekplaat.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, mutatieschetsen Halle, afdeling 3 (Halle), 1907/58.
  • Gegevens verstrekt door Annelies Wouters.

Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Dubbelschool en bijhorende onderwijzerswoningen [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/216433 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Halle

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.