Het in de jaren 1937-1946 afgesneden oude kanaalgedeelte situeert zich ten westen van het gehucht Aalterbrug en ligt ten zuiden van de eigenlijke rechttrekking. Het Oud Kanaal heeft een breedte van circa 30 meter en is ongeveer 2500 meter lang.

Historiek

In het begin van de 17de eeuw (vermoedelijk tussen 1613 en 1623) werd de Brugse Vaart, het kanaal van Brugge naar Gent, met versterkingen aangelegd in de bedding van de vroegere Durme. Aalter speelde een belangrijke rol bij de opstand van de Gentenaars tegen graaf Lodewijk van Male omwille van de strijd aan de Nieuwendam van de Gentse Witte Kaproenen tegen de Brugse delvers van een verbindingskanaal tussen de Zuidleie (Brugge) en Deinze in 1379. In opdracht van de Staten van Vlaanderen werd in 1613 het kanaal verder gegraven, ditmaal in de richting van Gent, als demarcatielijn tegen Holland. Een deel van het kanaal werd afgesneden, waardoor de zogenaamde ‘Grote Elleboog’ van Nieuwendam, duidelijk herkenbaar op de kabinetskaart van de Ferraris (1770-1778), werd afgesneden van stromend water. De nieuwe arm van het kanaal werd aangelegd in 1937-1946.

Beschrijving

De vegetatiegordel beslaat aan weerszijden van het Oud Kanaal een strook met een breedte variërend van 40 tot 60 meter en wordt begrensd door twee parallel lopende wegen, waarvan de zuidelijke verhard is en de noordelijke over het grootste deel onverhard is. De steile oevertalud met een hoogteverschil van circa 7 tot 8 meter tussen de waterspiegel en het algemeen landschapspeil is begroeid met een dichte vegetatie. De aanwezigheid van een zandige bodem heeft geleid tot het selecteren van op het moment van de bescherming (1977) voornamelijk berk (Betula pendula) en eikensoorten (Quercus robur, Quercus coccinea en Quercus rubra), terwijl dicht tegen het water aan vooral zwarte els (Alnus glutinosa) een zoom vormt. Sporadisch komen beukengroepen (Fagus sylvatica) voor, in de struiklaag begeleid door iep (Ulmus hollandica) en hazelaar (Corylus avellana). De aangeplante soorten, zoals Canadapopulier (Populus x canadensis), tamme kastanje (Castanea sativa), Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) en grove den (Pinus sylvestris) verhogen het heterogene aspect van het volledige bestand. De Biologische Waarderingskaart (versie 2, 1997-2010) vermeldt de aanwezigheid van zuur eikenbos en bomenrijen met dominantie van populier langs de waterloop.

De belangrijkste functie van het water-boscomplex ligt op landschappelijk vlak, meer bepaald recreatie en visvangst. De aanwezigheid van waterwild, blauwe reigers en de talrijk voorkomende zangvogels zoals koolmees, pimpelmees, zwartkopmees, staartmees, boomklever en winterkoninkje wijst op het ornithologisch belang van dit landschapselement.