erfgoedobject

Restant gemeentelijke jongensschool

bouwkundig element
ID
304960
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304960

Juridische gevolgen

Beschrijving

Restant van de voormalige jongensgemeenteschool van Merksem, opgetrokken naar een ontwerp van provinciaal bouwmeester Louis Gife uit 1899. Zijn vader Eugène Gife opvolgend, was hij van 1881 tot 1920 in functie voor het arrondissement Antwerpen. Het oorspronkelijke ontwerp op een rechthoekig perceel omvatte een dwars op de straat georiënteerd schoolgebouw van achttien traveeën diep, met vier klassen die twee aan twee een gedeelde gang hadden uitgevend op een ruime met baksteen ommuurde speelkoer. Aan overzijde tegen de afsluitmuur bevonden zich een gaanderij en de toiletten. In 1913 werd naar ontwerp van gemeentearchitect Jan Van Weert ter hoogte van de huidige parking van het zwembad een tweede schoolvleugel opgetrokken naar bestaand model, van de oudere vleugel gescheiden door een speelkoer. Na de nagenoeg volledige vernieling van de school volgend op de inslag van een V-bom op 28 februari 1945, waarbij enkel de huidige vijf traveeën van de schoolvleugel uit 1899 overeind bleven, werd beslist de school niet herop te bouwen maar te kiezen voor een nieuwbouw op een meer geschikte, centrale locatie in de gemeente. Het gebouw deed later dienst als stempellokaal.

Het bewaarde volume van de jongensgemeenteschool telt één bouwlaag en zes traveeën onder een met vernieuwde leien gedekt zadeldak, dat oorspronkelijk bekleed was met dakpannen. Aanvankelijk geflankeerd door een toegang met verhoogde bakstenen pilasters en witstenen topornamenten, is de zijkoer thans van de straat gescheiden met recent hekwerk. Rustend op een blauwe hardstenen plint, is de merendeels heropgebouwde trapgevel aan straatzijde opgetrokken uit platvol gevoegd rood baksteenmetselwerk in kruisverband, verlevendigd met speklagen in witte natuursteen. Witte natuursteen is verder ook aangewend voor de cordonlijst, de kraagstenen en de consoles, de onderdorpels en lateien, de lintelen, de klauwstukken in de geveltop en de dekstenen. Roetsporen, de gevelpartijen in afwijkende bakstenen en het ontbreken van de geveltop herinneren nog aan de zware oorlogsschade die het gebouw opliep.

De trapgevels van bakkerij Volkslust, oorspronkelijk links de speelkoer van de school flankerend, en de paardenstallen aan overzijde van de straat, sluiten in vormgeving sterk aan bij de school.

Oorspronkelijk volledig blind, is de straat- en trapgevel verticaal geleed door het ornamenteel aangewende en slechts licht vooruitspringende schouwkanaal, gedragen door witte natuurstenen, geprofileerde consoles versierd met diamantkop en guttae, en centraal met tot in de verdwenen geveltop klimmend fioel. De begane grond is uitgewerkt als spaarveld onder een rondboogfries op kraagstenen met peerkraalprofiel, waaraan in of na 1945 in de rechtse travee een toegang onder witstenen of betonnen latei is toegevoegd. Een cordonlijst markeert de overgang naar de geveltop, die aan weerszijden van het schouwkanaal geopend is met twee rechthoekige en met houten binnenluiken gedichte vensteropeningen, voorzien van onderdorpel en latei met lintelen. De rondboogvelden boven de openingen, versierd met sluitsteen in de vorm van een diamantkop, zijn ingevuld met decoratief metselwerk in blokverband. Rustend op kraagstenen heeft de geveltop verspringende trappen. In de verdwenen geveltop zijn de witstenen klauwstukken nog bewaard. De straatgevel heeft nog zijn oorspronkelijke sierlijke ankers met florale motieven.

De met een bandraam en toegang onder betonnen lateien geopende noordoostelijke zij- en blinde achtergevel dateren van de herstellingswerken in of na 1945. De zuidwestelijke zijgevel is daarentegen nog oorspronkelijk, voorzien van een meer recente luifel met golfplaten. De smalle, hoge vensteropeningen zijn bovenaan dicht gemetseld en voorzien van diefijzers. In deze openingen lijkt het oudere, in kleine roeden verdeelde houten en wit geschilderde vensterschrijnwerk bewaard.

  • Archief Koninklijke Kring voor Heemkunde Merksem, Gemeentelijke Jongensschool nr. 2.
  • Stadsarchief Antwerpen, Gemeentearchief Merksem, 1500#1963.
  • VAN DE VLOED L. 2001: Merksem in foto’s, 1875-1925, Merksem, 391.
  • MICHIELSEN L. & VAN SOOM L. 1983: Zo was Merksem, Merksem.

Auteurs: Van Severen, Elke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Restant gemeentelijke jongensschool [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304960 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.