erfgoedobject

Begraafplaats Zwaantjeslei

bouwkundig element
ID
304976
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304976

Juridische gevolgen

Beschrijving

De begraafplaats van Merksem, gelegen aan de Zwaantjeslei, is aangelegd naar plannen die opgemaakt werden in 1971-1972 naar ontwerp van architect F. Weekx voor het studiebureau O. De Koninckx uit Antwerpen. De begraafplaats bevindt zich in het weinig bebouwde noordelijke deel van Merksem. Het grenst aan de zuidwestelijke zijde van het Fort van Merksem en aan de volkstuintjes.

Op 3 november 1971 vond de eerste begrafenis plaats op de nieuwe begraafplaats van Merksem. Vanaf dan kon op de begraafplaats aan de Van Heybeeckstraat enkel nog bijgezet worden in familiegraven, en dat tot 2011.

Met een rechthoekige basisstructuur, is de begraafplaats ingedeeld in acht kwadranten, waaraan aan de lange oostzijde een vijftal kleinere perken zijn toegevoegd, met onder meer het ereperk voor de grauwzusters en het kinderperk. De hoofdingang met toegangsgebouw bevindt zich in de zuidwestelijke hoek. Het toegangsgebouw met ontvangstruimtes, een bureau, wasplaats, lijkhuis, bergplaats en garage, werd eveneens door Weekx ontworpen; het is een laag rood bakstenen gebouw onder platte bedaking in een eenvoudige, functionele bouwstijl.

Het ontwerp besteedt aandacht aan de beplanting van de begraafplaats. Strak geschoren taxushagen omzomen de vierkante grasperken. Verharde paden, waarlangs enkele bomen zijn geplant, lopen langs de ruime perken. Begraafperken worden afgewisseld met een urnenveld en vrije groenzones. Op de begraafperken zijn alle grafzerken bewust laag gehouden, met een maximumhoogte van 90 cm, om de begraafplaats een rustige, vredige aanblik te garanderen. In elk kwadrant werden 16 stroken en 46 rijen graven voorzien.

Het urnenveld is anders ingericht, waarbij de urnen waaiervormig rondom een centraal punt zijn geschikt. Ook het kinderperk K, gelegen aan de oostelijke rand van de begraafplaats, kreeg een alternatieve inrichting. Kleinere vierkante perken met lage groenblijvende of bloeiende beplanting delen het kinderperk op; de kindergraven zijn geschikt rondom de vier zijden van een perkje. Eveneens aan oostzijde zijn twee ereperken ingericht. Begraafperk J is gedomineerd door een hoog betonnen kruis, het enige kunstwerk op de begraafplaats, ongesigneerd. In perk I bevindt zich de minimalistische rustplaats van de grauwzusters van Antwerpen, waar tien vierkante, rechtopstaande zerken een hardstenen kruis voorafgaan. In hetzelfde perk een bronzen beeld op hardstenen sokkel dat de "Medewerksters van het eucharistisch rijk Gemeenschap Van Villers" verbeeldt. In 1981 werden in de noordoosthoek twee strooiweides met columbarium ingericht, bestaande uit sobere, in beton opgerichte urnenmuren.

  • Stadsarchief Antwerpen, 1500#2963, 103#1151.
  • Informatie verkregen van Lia Somers, Koninklijke Kring voor Heemkunde Merksem, februari 2018.

Auteurs: Hooft, Elise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Begraafplaats Zwaantjeslei [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/304976 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Stad Antwerpen

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.