is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Gemeenteschool van Hoegaarden
Deze vaststelling is geldig sinds
De gemeenteschool van Hoegaarden, met een afdeling voor de jongens links en een voor de meisjes rechts, werd gebouwd in 1885 en geopend in 1886. Burgemeester Lodewijckx diende 22 juli 1878 een voorstel in om een nieuw en ruim schoolhuis te bouwen in de Doelstraat voor zowel jongens als meisjes. Het gebouw in neo-Vlaamserenaissance-stijl werd uitgetekend door Emile Coulon, provinciaal architect.
Het gebouw bevatte centraal de woonsten van de onderwijzer en onderwijzeres en daaraan telkens een vleugel met elk twee klassen. In 1884 werd het bestek door de bestendige deputatie goedgekeurd (met een aantal bezuinigende wijzigingen ten opzichte van het ontwerp). Op het kadaster werd het gebouw geregistreerd in 1885. De plechtige opening vond evenwel pas plaats in 1886. Omstreeks 1899 (registratie in het kadaster in 1900) werd de vleugel met de meisjesklassen verlengd. In 1956 werd er een nieuw klas toegevoegd aan de jongensvleugel. In 1958 wordt de speelplaats bevloerd. Omstreeks 1982 werd er aan de meisjesklassen een nieuwe vleugel bijgebouwd.
De school is ingeplant ten noorden van de Doelstraat, de westelijke invalsweg richting centrum. Vandaag is het perceel ommuurd aan de oost- en westzijde (vermoedelijk in 1958) en staat het gebouw direct tegen de straat. Aan de straat was er vroeger een muur met drie toegangspoorten en een voortuin. Links vooraan aan de straat staat nog een overdekte galerij uit 1885. Het gebouwtje met leien zadeldak heeft spanten die steunen op ijzeren kolommen aan de speelplaatzijde en een muurtje aan de straatzijde.
Het gebouw kent een symmetrisch U-vormig grondplan met in de zuidelijke vleugel het hoofdgebouw parallel aan de straat, en aan weerszijden de haaks aansluitende klasvleugels voor jongens en meisjes. Ook het hoofdgebouw was opgedeeld tussen de jongensschool links en de meisjesschool rechts. Hierdoor zijn er in de middenrisaliet twee toegangsdeuren. Later werd de open ruimte van de U-vorm ingevuld met een overdekte sporthal.
Het onderkelderde hoofdgebouw vertoont een symmetrische opbouw van acht traveeën en twee bouwlagen onder een leien schilddak met twee dakkapellen. De gevel wordt gemarkeerd door een getrapt middenrisaliet en is versierd door middel van een samenspel tussen rode baksteen en witte en blauwe natuursteen. Blauwe hardsteen wordt gebruikt voor de plint, de omlijstingen en de puilijst; de witte zandsteen wordt gebruikt voor de muurbanden, de hoekkettingen van de middenrisaliet en de steigergaten.
De middenrisaliet omvat twee symmetrische toegangsdeuren die worden bereikt door een trap van vijf treden. De originele houten vleugeldeuren met halfrond bovenlicht bleven bewaard. Ze zijn gevat in een rondboogomlijsting van blauwe hardsteen met negblokken en een centrale diamantkopsluitsteen. De bekronende waterlijst met gekrulde uiteinden loopt omheen het rechthoekige paneel boven de deur. Tussen de panelen is een bolmotief in hardsteen aanwezig.
Op de verdieping bevindt zich een tweelicht tussen hardstenen geblokte pilasters die een entablement dragen dat bestaat uit een geprofileerde architraaf, een bakstenen fries met hardstenen tegels met noppenmotief en een geprofileerde hardstenen kroonlijst. Onder het tweelicht is er een borstwering in blauwe hardsteen. Boven het tweelicht loopt de gevel over in een trapgevel op voluutvormige schouderstukken. Bij de aanzet van de gevel is een geprofileerd cordon aanwezig met centraal een hardstenen paneel met het opschrift “ECOLE COMMUNALE”. De trapgevel vertoont hardstenen dekstenen en wordt bekroond door een hardstenen pinakel. Centraal is er een oculus in een hardstenen omlijsting met sluitsteen tussen drie hardstenen bolmotieven.
De identiek uitgewerkte traveeën ten oosten en westen van de middenrisaliet worden geopend door rechthoekige vensters in omlijstingen van blauwe hardsteen. Bovenaan zijn er telkens drie steigergaten in witte zandsteen. De gevel wordt afgelijnd door een omlopende houten kroonlijst op modillons.
De blinde zijgevels worden horizontaal geritmeerd door muurbanden en een kroonlijst waarvan het uitzicht aansluit bij de straatgevel. In het dakschild zijn er telkens twee schoorstenen met een dakkapel ertussen.
Beide klassenvleugels bestaan uit één bouwlaag onder een leien zadeldak, aan de straat met een haaks gedeelte dat aansluit op het hoofdgebouw. De westelijke klassenvleugel telt zeven traveeën. In het noorden is er nog een latere inspringende aanbouw van vijf traveeën (uit 1956). De oostelijke klassenvleugel telt twee keer zeven traveeën (1885 en 1899) en heeft achteraan een latere dwarse aanbouw (1982).
De straatgevels worden gemarkeerd door een centraal tuitgevelrisaliet met een steekbogig spaarveld waarin een rondboogvenster onder een hardstenen waterlijst met sluitsteen en imposten. Boven het spaarveld staat het opschrift ‘FILLES’ (oosten) of ‘GARCONS’ (westen) in een hardstenen paneel. De flankerende traveeën links en rechts hebben een oculus in een omlijsting van blauwe hardsteen.
De langsgevels van beide klasvleugels hebben eenvoudige bakstenen steekboogvensters met hardstenen lekdrempels en deuren in een hardstenen omlijsting tot aan het deurkalf waarna de omlijsting verder loopt in baksteen. De houten kroonlijst is eenvoudig en wit geschilderd. Aan de oostzijde is er in het verlengde van de klasvleugel een aanbouw uit 1900 van zeven traveeën met de deur in de vierde travee. De vensters onder ijzeren latei zijn versierd met hoekblokken en een uitkragende lekdorpel in gobertange. De deuropening is versierd met gobertange negblokken. Dwars tegen deze aanbouw werd in 1982 een klas bijgebouwd.
Auteurs: Van de Sijpe, Tom
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Is deel van
Hoegaarden
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Gemeenteschool van Hoegaarden [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/306935 (geraadpleegd op ).
Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed
Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.