Meergezinswoning in beaux-artsstijl naar een ontwerp uit oktober 1924 van architect Louis Van Rijmenant (gevelinscriptie), opgetrokken in 1925. Opdrachtgever was ‘administrateur de sociétés’ Fernand Robert.

Historiek en context

De bouw van deze meergezinswoning op de hoek van de Koninklijkelaan en de Elisabethlaan, die oorspronkelijk twee duplexappartementen van hoge standing omvatte, is te situeren in de context van de verkaveling en aanleg van “nieuw Berchem” kort vóór en na de Eerste Wereldoorlog. Dit stadsdeel dat teruggaat op oude landgoederen en krijgsgronden werd ten zuiden van de Brialmontomwalling ingericht.

Fernand Robert was eigenaar van een ruim grondstuk op de hoek van de Koninklijkelaan en de Elisabethlaan, waar hij kort na elkaar drie bouwprojecten realiseerde met Louis Van Rijmenant als architect. Als eerste kwam het burgerhuis Elisabethlaan 73 tot stand, naar een ontwerp uit oktober 1923. Als tweede volgde het burgerhuis Koninklijkelaan 37 naar een ontwerp uit maart 1924, dat Robert zelf zou betrekken. Tussen beide hotels in ontwierp Van Rijmenant in oktober 1924 de meergezinswoning, het sluitstuk van de bouwcampagne die een gevarieerd, beeldbepalend ensemble beaux-arts-architectuur opleverde.

Louis Van Rijmenant was in Antwerpen actief als architect en bouwpromotor van kort na de Eerste Wereldoorlog minstens tot 1943. In deze nieuwe wijk van Berchem realiseerde hij in de eerste helft van de jaren 1920 meerdere burgerhuizen en meergezinswoningen zowel in de conventionele beaux-artsstijl als de eigentijdse art deco. Behalve de drie projecten voor Fernand Robert gaat het om de meergezinswoning Koninklijkelaan 43 (hoek Hilda Ramstraat 57-59) en de burgerhuizen Koninklijkelaan 45 en 47 in opdracht van Jozef De Vos en voor eigen rekening. Zelf bouwde hij in 1925 ook het appartementsgebouw Koninklijkelaan 39, het vroegst gekende van zijn reeks flatgebouwen. In de jaren 1925 tot 1935 legde Van Rijmenant zich in het bijzonder toe op deze nieuwe typologie, met als belangrijkste de appartementsgebouwen Jan Van Rijswijcklaan 29-31 en Charlottalei 32-34, alle in art-decostijl. De weinig courante typologie van de meergezinswoning Robert, met een beneden- en bovenwoning van elk twee niveaus met gescheiden inkom- en traphal, paste hij in 1923 ook al toe voor de hoger vermelde meergezinswoning De Vos.

Architectuur

De meergezinswoning is gelegen op de noordwestelijke hoek van de Koninklijkelaan met de Elisabethlaan, tussen de twee eerder opgetrokken burgerhuizen in beaux-artsstijl. De voortuin met siergrind en beplanting is omsloten met een lage hardstenen boord en kruisvormige posten. Het oorspronkelijk smeedijzeren hekwerk is aan de straat op de basis na verdwenen, maar bleef wel aan beide zijden behouden op de perceelsgrens met de aanpalende woningen.

Het hoekpand heeft een asymmetrische opbouw met respectievelijk één en twee ongelijke traveeën aan weerszij van een erkervormende hoektravee. Het gebouw telt vier bouwlagen onder een plat dak. Het gehele gevelfront heeft een verzorgd parement uit witte natuursteen met gebruik van blauwe hardsteen voor de plint. Het statige complex wordt gekenmerkt door een verticale geleding van kolossale, geblokte colonnetten in de hoekpartij, en getrapte pilasters in de flanken. Opvallend is het gestileerde, plastische geveldecor, volgens de beaux-arts-traditie ontleend aan de klassieke Lodewijk XVI-stijl en het néo-Grec, met aanzetten van de vroege art deco. De opstand beantwoordt verder aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers ven rechthoekige muuropeningen.

In de gevelcompositie ligt de nadruk op de driezijdige, oplopende erkerpartij, op de hoeken gemarkeerd door geblokte, kolossale colonnetten, die tot boven de kroonlijst is doorgetrokken. Deze is aan de drie zijden opengewerkt door verdiepte vensters van ongelijke breedte, met een tandlijst, stervormige rozetten op de latei, en een casement in de borstwering. Een op de hoeken afgeronde, natuurstenen kroonlijst met tandlijst vormt de beëindiging, ondersteund door getrapte lisenen met cannelures en chutes die zijn uitgelengd tot op imposthoogte van de tweede verdieping. De twee inkomtraveeën uiterst links en rechts aan de Koninklijkelaan (nummer 35) en de Elisabethlaan (nummer 75) zijn identiek, en verlenen respectievelijk toegang tot de beneden- en bovenwoning. De inkomdeuren rusten op twee hardstenen treden, zijn geflankeerd door pilasters, en bekroond door een driehoekig fronton met tandlijst op trigliefen, versierd met een medaillon en acroteria. Beide gevelflanken worden geritmeerd door getrapte pilasters met Ionisch kapiteel en een palmet als bekroning. De brede voorlaatste travee zijde Elisabethlaan onderscheidt zich van de uiterste traveeën door drielichten met pilasters waarvan het kapiteel een stervormig rozet draagt, en casementen in de borstwering. Enkel de eerste verdieping wordt gemarkeerd door een balkon met balustrade, acroteria op de bewerkte postamenten, en palmetten op de voluutconsoles. De gevelbeëindiging van de zijflanken bestaat uit een houten kroonlijst met tandlijst.

Het oorspronkelijke houten schrijnwerk van beide inkomdeuren is bewaard, evenals van de vensters op het gelijkvloers (guillotine- en T-ramen), deels voorzien van latere voorzetramen. De houten vleugeldeuren hebben een rastervormige roedeverdeling waarin gehamerd glas en siersmeedwerk, en de originele messing handgrepen. Aan de Koninklijkelaan smeedijzeren voetschraper. Het schrijnwerk van de bovenvensters is vernieuwd maar in de traphal zijde Elisabethlaan bleef het glas in lood met palmetmotief behouden

Volgens de oorspronkelijke bouwplannen is het gebouw onderkelderd en opgedeeld in een beneden- en bovenwoning met een afwijkende plattegrond. De benedenwoning is te bereiken via het portaal aan de Koninklijkelaan, de bovenwoning via de Elisabethlaan. Op het gelijkvloers van de benedenwoning bevindt zich naast de polygonale inkom- en traphal en ter hoogte van de hoekpartij het salon of de rookkamer. Deze vormt een suite met de eetkamer aan de straatzijde. Achteraan situeren zich de keuken met overdekte ‘koer’ en de ‘lavatorij’, die aansluiten op de traphal. Op de eerste verdieping ter hoogte van de hoekerker bevindt zich de eerste slaapkamer met aansluitend de badkamer. De tweede slaapkamer daarnaast beschikt over een balkon, en achter de traphal met terrasloggia zijn nog twee kleine slaapkamers ondergebracht. De bovenwoning op de twee bovenste verdiepingen wordt ontsloten via de zijdelings ingeplante, rechthoekige traphal. Op de tweede verdieping zijn de office, rookkamer, eetkamer, keuken met open terras en wc geschikt rondom de centrale hal die uitgeeft op de traphal. De derde verdieping volgt een gelijkaardig schema met rondom de hal twee slaapkamers aan de straatzijde, waarvan één met aansluitende badkamer, een derde slaapkamer achteraan en een bergplaats.