erfgoedobject

Watermolen Ruttermolen en omgeving

bouwkundig / landschappelijk element
ID
37573
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/37573
50 m

Basis Lagen

Juridische gevolgen

Beschrijving

Voormalige watermolen op de Jeker. Eerste vermelding in 1360, waarbij de heer van Hamal als eigenaar wordt vernoemd; in 1557 vermeld als molen "van Soest geheyten van Elch" (Othée). Van de 16de- tot de 18de eeuw uitgebaat door de familie Engelborgs uit Rutten. Circa 1965 buiten bedrijf gesteld. L-vormig geheel met kern uit midden 19de eeuw, periode waaruit ook het molenwerk schijnt te dateren. Latere aanpassingen.

Bakstenen gebouwen onder zadeldak (Vlaamse pannen), gegroepeerd rondom een langgerekt erf, dat aan de onbebouwde zijde door de Jeker wordt afgezoomd.

Woonhuis en molenhuis van zes traveeën en twee en een halve bouwlaag; licht verhoogde begane grond. Gesmeed ijzeren muurankers. Rechthoekige vensters (strek) met kalkstenen lekdrempels; houten roedeverdeling. Het molenhuis behield zijn oorspronkelijke deur: rechthoekig in een vlakke kalkstenen omlijsting; trap; oorspronkelijk houtwerk en bovenlicht met houten roedeverdeling. Deur en benedenvenster van het woonhuis zijn verbouwd. Rechter zijgevel met aandak en uilengaten.

Sluiswerk met maal- en lossluis nog aanwezig; metalen waterrad van het ondermiddenslagtype. Binnenwerk: zware, vrijstaande eikenhouten maalstoel; conische gietijzeren koppeling van horizontale naar verticale stalen assen; rondsels glijden over naaf met betrekking tot in- en uitschakelen; lichtsysteem met handwieltje; drie koppels stenen met houten steenkisten en ronde steenringen; alle toebehoren zoals graantrechters, tremel en dergelijke nog volledig aanwezig; gietijzeren haverpletter; houten meelbak; luiwerk voorzien van luiketting; de maalzolder wordt van graan voorzien via grote, houten trechters; afzonderlijke houten meelgoten.

In de haakse vleugel, dwarsschuur en stallingen. Iets lager gebouw van twee bouwlagen. Sterk aangepaste ordonnantie, mogelijk met hergebruik van kalksteen voor de rechthoekige halfdeuren. Overluifelde schuurpoort onder houten latei; kalkstenen posten met negblokken. Laag dienstgebouwtje (varkensstal, bakhuis?) tegenover het woonhuis.

  • BAILLIEN H., Sprokkelingen over Tongeren en omgeving,, in Limburg, 57, 1978, p. 180-181.
  • DE SCHEPPER J., inspecteur Bestuur Monumenten en Landschappen, onuitgegeven gegevens.
  • S.N., Werkgroep Molenzorg Zuid-Limburg, Watermolens Zuid-Limburg, Tongeren, s.a., p. 24-26.

Bron: SCHLUSMANS F. met medewerking van VANTHILLO C. 1990: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Riemst - Tongeren, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14n1, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Schlusmans, Frieda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Kabinetskaart van de Ferraris lag de molen in de Jekervallei ten westen van het gehucht Rutten. De vallei was ingericht als grasland en de Jeker werd gemarkeerd door een bomenrij. Op de rechteroever liep parallel de oude Romeinse weg naar Tongeren. Ten westen van de molen lag de spuikom. Op het einde van de 19de eeuw werd de nieuwe steenweg naar Tongeren aangelegd en geraakte de oude weg in onbruik. De nieuwe steenweg kruiste de Jeker en de vallei net ten noorden van de molen.

Vandaag is de vallei bij de molen ingericht als laagstamboomgaard en zijn veel weilandpercelen verbost. De spuikom is nog steeds open water en de oevers van de Jeker zijn in goede staat.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Topografische kaarten van België, Tweede editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1880-1884, schaal 1:20.000.
Auteurs: Verdurmen, Inge
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Watermolen Ruttermolen en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/37573 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.