Waterkasteel, voormalige burcht van de heren van Heetvelde, gelegen bij de grens van de huidige provincies Vlaams-Brabant, Henegouwen en Oost-Vlaanderen. De huidige toestand resulteert van een wederopbouw van een waterburcht in de 17de eeuw, mits overname van oudere elementen(?), onder meer de donjon uit einde 16de eeuw(?), met schaarse aanpassingen in de loop van 18de en 19de eeuw, en van de restauratie in 1971 en volgende (architect Jacques Viérin).

Het algemeen opzet herinnert aan het type van de middeleeuwse waterburcht, waarvan heden de noordoostelijke vleugel, een alleenstaande westtoren en een geïsoleerd laag gebouwtje ten zuiden bewaard bleven, gegroepeerd rondom een met een brede watergracht omspoeld erf, toegankelijk op de zuidoostzijde via een bakstenen brug met dubbele rondboogarcade. De ontoegankelijkheid van de kelderverdieping bemoeilijkt het aanduiden van een eventueel oudere overgenomen toestand, wel duiden de talrijke sporen in de gevels op herhaaldelijke herstellingen (weliswaar in dezelfde stijl), wat zou kunnen uitgelegd worden door de kwetsbare ligging van het kasteel in een ook historisch grensgebied, en zodoende blootstaand aan belegering en verwoesting; het gebrek aan historische gegevens brengt hier weinig klaarheid.

Beschrijving

De hoofdvleugel bestaat uit een hoge vierkante donjon ten oosten, een tweelaagse vleugel van zeven traveeën met uitstekende ronde toren ten noorden, en een lager vierkant gebouwtje (kapel) ten westen.

Vierkante donjon met vier bouwlagen op een kelderverdieping, afgedekt met een gebogen tentdak, mogelijk daterend uit einde 16de eeuw. Baksteenbouw met gebruik van zandsteen voor de hoekstenen en de afwerking der muuropeningen. Vrij gesloten karakter, met schietgaten in de kelderverdieping, en voorts kleine rechthoekige muuropeningen of recentere vensters; slanke, nauwelijks spitsboogvormige deur (kelder). Binnenin, houten spiltrap met aanzetten van de vroegere zandstenen treden, en kamers met zolderingen op moer- en kinderbalken en diepe vensterbanken.

Vooruitspringend middendeel van baksteen op een afgeschuinde plint van zandsteen, afgedekt met een zadeldak (leien), met getrapte zuidoostgevel. Duidelijke bouwnaad in het metselwerk na de vijfde travee (niet in de plint), en binnenin, veranderende richting van de moerbalken (rechts loodrecht op, links parallel aan de gevel); het oudste rechterdeel is binnenin op een moerbalk met wapen van Pieter Collins, heer van Heetvelde, gedateerd 1613 (of 5?), het linkerdeel dateert vermoedelijk eveneens uit de 17de eeuw, met latere verbouwingen (vensters) uit 18de en 19de eeuw.

De gevelanalyse duidt op meerdere verbouwingen, die echter de oorspronkelijke bak- en zandsteenstijl eerbiedigden.

Binnenplaatsgevel voorzien van kruis- en kloosterkozijnen van zandsteen met ontlastingsboog van een rollaag, een bolkozijn met eigenaardig ontlastingssysteem (dubbele boogjes van één rollaag overgaand in een accoladeboog met drie ronde bakstenen ter bekroning van de punt) en twee recentere bovenvensters met zandstenen onderdorpels en sluitsteen van de bakstenen latei. Achtergevel met kruiskozijnen, twee met dubbele ontlastingsboogjes, twee met enkelvoudige ontlastingsboog met sluitsteen van zandsteen, en een kruiskozijn naar Henegouwse wijze omlijst met baksteen alternerend met zandsteenblokken; naden in het metselwerk en muurpand van zandsteen in klein verband.

Binnenin, een fraaie renaissanceschouw met wapens van P. Collins en een haardplaat van 1696.

Uitspringende ronde toren ten noorden, afgedekt met een leien dak; schietgaten in de onderbouw, voorts kleine rechthoekige venstertjes en een rondboogvenster in de achtergevel.

Aanleunende vierkante kapel met schilddak (leien) op geprofileerde houten modillons; lage steunbeer en uitgespaarde rondboog in de onderbouw. Interieur voorzien van een zoldering van moer- en kinderbalken met troggewelfjes, en een spitsboogvenster geopend naar de ronde toren.

Ten westen, halfronde bakstenen toren; vlakke oostgevel geopend door middel van een bakstenen rondboog met zandstenen sluitsteen met wapen van P. Collins. Ten zuiden, rechthoekig gebouwtje met zadeldak (leien) op uitgesneden modillons; oudere kern aangegeven door de breukstenen muurpanden in klein verband, bewaard in het metselwerk en in de uitstekende plint; voorts baksteenbouw met zandstenen hoekblokken; rechthoekige deur en venster omlijst met zandsteen; aandaken, topstuk en vlechtingen.

Recenter lager bijgebouwtje (19de-20ste eeuw).