Georiënteerde, eclectische kerk met sobere laat-classicistische inslag; parkeerplaatsen ten oosten, nieuw portaal van 1980 en groenaanplantingen ten zuidwesten, alles ter plaatse van het voormalige kerkhof. Gelegen op de kruising van vier gemeentelijke hoofdwegen.

HISTORIEK

Hoewel Ramsel staatkundig en juridisch deel uitmaakte van Herselt, behoorde het gehucht in het kerkrechtelijk vlak tot de uitgestrekte Sint-Lambertusparochie van Westerlo.

De eerste gegevens over een kapel klimmen op tot 1541, toen deze kapel door de bisschop werd ingezegend en het statuut kreeg van "quarta capella". In 1722 gaf het bisdom toestemming om de kapel te vergroten; deze werken moesten echter om financiële redenen worden uitgesteld. Over het toenmalige uitzicht zijn slechts weinig gegevens bekend: de figuratieve kaart der wegen van Ramsel, opgemaakt door landmeter A. Meulemans in 1788, toont een vrij klein, smal gebouw met open daktorentje. In 1788 gesloopt voor de bouw (1789-1791) van een nieuwe kapel naar ontwerp van bouwmeester Gille, omdat de oude bouwvallig en te klein was geworden.

Zelfstandige parochie sedert 1842. In 1885 was de kerk opnieuw te klein geworden. Bijgevolg werd de bestaande kapel na 1885 uitgebreid met een koor en transept, toren en kerkschip bleven bewaard, zie plan bestaande toestand zonder transept en koor naar ontwerp van P.J. Taeymans, van 1885; een ongedateerd en ongesigneerd plan betreft de uitbreiding met een transept en koor; dit ontwerp werd door de gemeente goedgekeurd op 13/12/1885, door de bevoegde minister van justitie op 1/8/1887; de werken, met in de eerste fase de afbraak van het oude koor en de sacristie, werden aanbesteed op 18 juni maar werden ernstig vertraagd door een brand tijdens de Kerstnacht; aan de plannen tot wederopbouw van het afgebrande deel met name het schip en de toren, naar ontwerp van P.J. Taeymans, van 1888, blijkt dat nagenoeg niets werd veranderd ten opzichte van het oorspronkelijke plan: koor en kruisbeuk werden gebouwd zoals voorzien in het ontwerp van 1885, de toren kreeg evenwel zijn huidig uitzicht. Op het kadaster werd de nieuwe kerk geregistreerd in 1889. Het gebouw werd pas ingewijd in 1891.

BESCHRIJVING

De plattegrond van de longitudinale kruiskerk vertoont een tussen smalle zijruimten ingebouwde westtoren, een éénbeukig schip van vier traveeën, transept van één travee met vlakke sluiting en koor van twee rechte traveeën en driezijdige sluiting, tussen sacristie en bergruimte.

Vierkante westtoren van drie geledingen onder ingesnoerde, leien naaldspits. De 16de-eeuwse onderbouw vertoont karakteristieke banden van de lokaal ontgonnen ijzerzandsteen en een latere 18de-eeuwse rondboogpoort; de poort is heden met een glasraam gedicht, in schouderboogomlijsting van natuursteen, onder bekronend rondboogvenster in vlakke, arduinen omlijsting met sluitsteen en imposten. Middengeleding ten dele gemarkeerd door hoekstenen van ijzerzandsteen en oculus in arduinen omlijsting. Bovengeleding met uitzicht van 1888: rondbogig galmgat in de vier zijden en omlopende boogfries met steigergaten.

Voorts homogeen uitzicht met sobere rondbogige vensters met ijzeren harnas, ritmerende steunberen, aflijnende baksteenfriezen en sporadische verwerking van ijzerzandsteen voor onderbouw en omlijstingen. Koorannexen met rechthoekige muuropeningen in vlakke arduinen omlijsting.

Bepleisterd en herhaaldelijk beschilderd interieur: traveeën geritmeerd door rondboogarcaden tussen pilasters verbonden door een gekorniste kroonlijst; pilasters doorlopend in de gordelbogen van het gedrukte tongewelf met cassetten en stuclijstwerk; van de oorspronkelijke beschildering met onder meer schijnvoegen, heiligenmedaillons, engelen en opschriften bleef niets zichtbaar.

Mobilair

Schilderijen: Marteldood van de Heilige Sebastiaan, Vlaamse School, 18de eeuw; Tenhemelopneming van Maria, kopie naar P.P. Rubens, Vlaamse School, 18de eeuw.

Beeldhouwwerk: Heilige Antonius abt, gepolychromeerd hout, begin 16de eeuw mogelijk zelfs ouder, gerestaureerd in 1960, afkomstig uit de kerk van Langdorp-Wolfsdonk (Brabant); Heilige Hubertus, gepolychromeerd hout, eerste helft van de 19de eeuw; Heilige Franciscus Van Assisi, witgeschilderd hout, laatste kwart van de 19de eeuw; Onze-Lieve-Vrouw met Kind, witgeschilderd hout, laatste kwart van de 19de eeuw.

Meubilair: neorenaissance hoofdaltaar met portiekretabel, geschilderd en verguld hout, midden 19de eeuw; barokke zijaltaren, het noordelijke toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, het zuidelijke toegewijd aan de Heilige Sebastiaan, geschilderd hout, beide na de brand geschonken door de abdij van Tongerlo doch afkomstig uit de kerk van Westerlo, tweede helft zeventiende eeuw. Neorenaissance koorbanken, eik, laatste kwart van de 19de eeuw. Neorenaissance preekstoel, eik, circa 1890. Biechtstoelen uit laatste kwart van de 19de eeuw. Glasramen, gesigneerd L. Grossé/ 40, Guldenvliessteen/ Brugge.