Historiek en context

Geheel van drie woon- en handelspanden in neo-Vlaamserenaissance-stijl op de hoek van Plantinkaai en Vlaanderenstraat, naar ontwerpen door de architect Hendrik Krekel uit 1882. Opdrachtgever was Adrien Pauwels (°Kalmthout, 1847), ‘cultivateur’ van beroep, die eerder dat jaar door Krekel de “Koeihouderij Salm-Salm” in de Salm-Salmstraat had laten optrekken. Het hoekhuis “Dit is in d’Hoop” op de gevel gedateerd 1882 kwam als eerste tot stand, gevolgd door de gekoppelde rijhuizen “In de Pelikaan” en “In de Goudbloem”. Deze laatste panden werden voor eigen rekening gerenoveerd door de architect André De Naeyer, naar een ontwerp uit 1997.

Hendrik Krekel was in Antwerpen als architect actief van de late jaren 1870 tot de Eerste Wereldoorlog. Bijzonder productief realiseerde hij een 150-tal bouwprojecten van één of meerdere nieuwbouwwoningen, verspreid over de binnenstad en de 19de-eeuwse gordel, met een grote concentratie in de wijk Zuid. Het conventionele neoclassicisme dat hij daarbij doorgaans beoefende, wisselde hij af met ontwerpen in neo-Vlaamserenaissance-stijl. In de nieuw aangelegde Nationalestraat realiseerde hij tussen 1880 en 1898 in totaal een vijftiental bouwprojecten, waaronder markante hoekhuizen als “Nationale Leeuw” en "In den Zoeten Inval".

Architectuur

Met een gevelbreedte van respectievelijk vier (rijhuizen) en zes traveeën (hoekhuis) omvat het ensemble vier bouwlagen, oorspronkelijk onder zadeldaken. De pseudo-mansardes van de rijhuizen dateren van de renovatie uit 1997. De lijstgevels hebben een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband met smeedijzeren sierankers, gebruik van blauwe hardsteen voor de plint, en witte natuursteen voor de pui, speklagen, waterlijsten, deur- en vensteromlijstingen, vensterposten, balkons, lateien, sluitstenen en onderdorpels. Asymmetrisch van opzet legt de compositie telkens de klemtoon op het portaalrisaliet in de linker travee. Verder beantwoorden de opstanden, aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van rechthoekige, getoogde of rondboogvensters met waterlijst of diamantkopsleutel en bewerkte borstwering of onderdorpel. Vernieuwd schrijnwerk.

Linker pand (nummer 22 links)

De portaaltravee van het linker pand (nummer 22 links) onderscheidt zich door de inkomdeur met middenkalf en rondbogig tweelicht, waarboven een halfrond balkon met knorren op de basis en een gebuikte gietijzeren borstwering, een deurvenster met Ionische halfzuilen, entablement, guirlande en balustrade. Het bekronende dakvenster heeft een rondbooglicht met halfzuilen, waterlijst en sluitsteen, en een gebroken driehoekig fronton met een gebeeldhouwde pelikaan als topstuk. In de flankerende traveeën, de winkelpui met middenportaal, wordt de middenas geaccentueerd door balkons met consoles en geajoureerde of gesloten borstwering, de laatste met opschrift: “IN DE PELIKAAN”. Een klassiek hoofdgestel met overhoekse pinakels in de fries en houten kroonlijst vormt de gevelbeëindiging.

Middenpand (nummer 22 rechts)

Het middenpand (nummer 22 rechts) legt de klemtoon op de drie rechter traveeën, met een rondboogarcade van Ionische halfzuilen als winkelpui, en een trapgevel met rondbooglicht, balustrade en overhoekse pinakels als bekroning. De eerste verdieping wordt gemarkeerd door een rechthoekig drielicht met Ionische halfzuilen en pilasters, een balkon met voluutconsoles waarvan de balustrade verdwenen is, en een entablement met opschrift “IN DE GOUDBLOEM” in de cartouche. Een rondboogvierlicht met wortelmotieven op de posten, een balustrade, diamantkopsleutels en een leeuwenkop als bekroning onderscheidt de tweede verdieping. Twee rechthoekige vensters met latei op kraagstenen, halfronde balkons met knorren op de basis en balustrade, en cartouches accentueren de derde verdieping.

Hoekhuis (nummer 23)

Het ondiepe hoekhuis (nummer 23) is het meest sober van opzet, met de klemtoon op het door getrapte, overhoekse pinakels bekroonde portaalrisaliet met jaarsteen “1882”, en de door een halfronde loggia met balustrade geaccentueerde afgeschuinde hoektravee. Een balkon met ijzeren borstwering en een luifel, beide op voluutconsoles markeren de middenas. Verschillend uitgewerkte onderdorpels, in de topgeleding als boogfries. Een kleurrijke tegelfries met decoratief patroon verlevendigt het klassieke hoofdgestel. Boven het hoekportaal van de winkel of café prijkt een medaillon met scheepsanker en het opschrift “DIT IS IN D’HOOP”; de loggia in de topgeleding had oorspronkelijk een tegelbekleding in de bekroning, afgesloten door een verdwenen balustrade. Een voluut en een overhoekse pinakel bekronen de rechter travee.