Historiek

Natiegebouw in eclectische stijl op een perceel tussen August Michielsstraat en Rigastraat, gebouwd in opdracht van de Vlaey Natie, naar een ontwerp door de architect Jean-Laurent Hasse uit 1899. Het complex bestond uit een pakhuis, een paardenstal met 38 boxen, kantoren en een dienstwoning. In 1908 breidde Hasse de gebouwen zijde Rigastraat uit met een kleiner pakhuis, een smidse en een schrijnwerkersatelier. De renovatie van het natiegebouw tot studentenhuisvesting werd opgeleverd in 2015.

Opgericht vóór 1838, werden de statuten van de Vlaey Natie bij notariële akte van 1855 vastgelegd. De natie die vanaf 1880 opereerde als samenwerkende maatschappij, liet dat jaar een eerste natiegebouw optrekken in de Stijfselstraat, naar een ontwerp door de architecten Jean en Charles De Coster.

Jean-Laurent Hasse was actief van 1875 tot zijn overlijden in 1925. Tijdens de eerste decennia van zijn loopbaan bouwde de architect een groot aantal voorname burgerhuizen in eclectische en neo-Vlaamserenaissance-stijl in Antwerpen waaronder zijn eigen woning in de Osystraat. Vanaf de jaren 1900 verplaatste het zwaartepunt van zijn activiteiten zich naar architectuur voor de industrie, zoals de kantoren en werkplaatsen van Bell Telephone Manufacturing Company in de Boudewijnsstraat waarvoor hij al in 1882 de eerste gebouwen ontwierp, de Compagnie Générale des Tramways d’Anvers in de Grotehondstraat uit 1903, en het automerk Minerva waarvan de eerste fabriek in de toenmalige Warandestraat in 1904 tot stand kwam.

Architectuur

Het natiegebouw uit 1899 groepeert vier bouwvolumes onder een schild- of zadeldak rond een open binnenplaats. De opstanden aan August Michielsstraat en Rigastraat volgen een gelijkaardig compositieschema in spiegelbeeld, bepaald door het gedesaxeerde poortrisaliet. Beide gevels onderscheidden zich in de oostelijke flank door een woningopstand (dienstwoning) zijde August Michielsstraat (drie laatste traveeën) en een pakhuistypologie zijde Rigastraat (eerste twee traveeën). Het complex is zowel naar stijl als typologie en programma sterk verwant met het twee decennia oudere natiegebouw in de Stijfselstraat. De constructie berust echter op een volledig ijzeren structuur met bakstenen troggewelven op gietijzeren kolommen, en een metalen dakspant.

Met een breedte van respectievelijk acht en zeven traveeën omvatten de langgerekte lijstgevels drie bouwlagen, onder een zadeldak (nok parallel aan de straat) zijde August Michielsstraat en gekoppelde schilddaken (nok loodrecht op de straat) zijde Rigastraat. De opstanden hebben een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, met gebruik van blauwe hardsteen voor de plint en schamppalen, en witte natuursteen voor speklagen, gevelstenen, lekdrempels, sluit-, hoek- en kraagstenen. Het hoger opgetrokken, gedesaxeerde middenrisaliet van twee traveeën, gemarkeerd door een getoogd spaarveld, heeft een driehoekige bekroning met een omlijste, blinde oculus. Gevelstenen in de top van het spaarveld dragen de inscriptie “VLAEY NATIE”. De drie traveeën brede westelijke flank van beide gevels heeft een afwijkend ritme met een laadluik in de middenas. De oostelijke flank onderscheidt zich zijde August Michielsstraat door een woningopstand, geaccentueerd door gemetselde waterlijstjes. Zijde Rigastraat wordt de pakhuistypologie van de westelijke flank doorgetrokken, met laadluiken in de tweede travee. Verder beantwoorden de opstanden aan een regelmatig ordonnantieschema, op de begane grond geopend door poorten met schamppalen, een ijzeren latei op kraagstenen en een ontlastingsboog met hoek- en sluitstenen, in het risaliet in diamantkopvorm. Verkleinende registers van overwegend rechthoekige bovenvensters met onderdorpel, een (vernieuwde) rollaag (August Michielsstraat) of ijzeren latei (Rigastraat) en ontlastingsbogen met hoek- en sluitstenen. Een houten kroonlijst vormt de gevelbeëindiging. Bij de renovatie werden latere wijzigingen aan de begane grond van beide gevels naar de oorspronkelijke toestand hersteld.

In het verbouwde interieur is de oorspronkelijk metalen draagconstructie met troggewelven op gietijzeren kolommen waar mogelijk bewaard.

Het pakhuis uit 1908 in de Rigastraat telt twee traveeën en vier bouwlagen onder een schilddak (nok loodrecht op de straat). Materiaalgebruik, ordonnantie en detaillering volgen het schema van het natiegebouw uit 1899, met laadluiken in de rechter travee. De inrijpoorten onder ijzeren I-balken en ontlastingsbogen zijn later verbouwd. Volgens de bouwplannen bood de eenbeukige constructie opslagruimte op de eerste drie bouwlagen en een droogplaats voor zeilen op de vierde bouwlaag.

Achteraan op het perceel huisvest een tweede volume met puntgevel, twee traveeën breed en twee bouwlagen hoog onder een zadeldak (nok loodrecht op de straat), de vroegere smidse, het schrijnwerkersatelier en een zolder.