erfgoedobject

Banmolen met molenaarswoning

bouwkundig element
ID
85532
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85532

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Banmolen
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Banmolen
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd cultuurhistorisch landschap Banmolen met omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

Watermolen, eertijds banmolen, met oudste vermelding opklimmend tot 1254, als eigendom van de heren van Grobbendonk en de Sint-Bernardsabdij van Hemiksem, die deze streek in leen hadden van de hertogen van Brabant. Afgebrand in 1268 en totaal verwoest in 1597; nogmaals door brand geteisterd in 1919, mechanisme en raderen volledig vernieuwd in 1921. De eerste vermelding van het bestaan van twee molens, vermoedelijk een graan- en een oliemolen, komt voor in 1350-1360.

Gelegen aan de samenvloeiing van de Kleine Nete en de Aa, doch de molen zelf bevindt zich op de Nete; wegens de grote watertoevoer was een behoorlijk sluizenstelsel noodzakelijk; de molen bevat twee waterraderen, één ongebruikt namelijk dat van de voormalige olieslagerij en één voor de nog werkende graanmolen. De olieslagerij en de graanmaalderij zijn twee afzonderlijke, doch herhaaldelijk aangepaste (zie bouwnaden) gebouwen, aan weerszijden van de heden ingebouwde (onder meer om ijsgang tegen te gaan) houten raderen.

17de-eeuws molengebouw links met de intacte, doch buiten gebruik zijnde oliemolen: verankerd bakstenen diephuis onder half schilddak (nok loodrecht op de straat, leien). Tuitgevel met zandstenen hoekblokken, muurvlechtingen, schouderstukken en aandak. Rechthoekige muuropeningen in zandstenen omlijsting, onder meer kloosterkozijn. Steigergaten in de zijgevel. Molengebouw rechts met de nog in gebruik zijnde graanmaalderij, eveneens opklimmend tot de 17de eeuw; verankerde baksteenbouw onder schilddak (nok parallel aan de straat, mechanische pannen); lange muurankers en zandstenen hoekblokken verwijzen nog naar de traditionele kern. In het verlengde rechts latere bijgebouwen, waaronder een tweebeukige langsschuur van vier traveeën onder zadeldak (nok loodrecht op de straat, Vlaamse pannen).

Molenaarswoning en bijgebouwen, gelegen aan de overzijde van de straat, met huidig uitzicht uit de tweede helft van de 19de eeuw. Verankerde, baksteenbouw van zes traveeën en één bouwlaag onder zadeldak (nok parallel aan de straat, Vlaamse pannen). Lijstgevel met rechthoekige muuropeningen onder houten latei. Gewijzigde en vernieuwde achtergevel.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Antwerpen, Monumenten en Landschappen, Dossier A/0778.
  • BAETENS R. e.a., Industriële revoluties in de provincie Antwerpen, Antwerpen, 1984, p. 62.
  • S.N., Toeristische gids, Uitgave gemeentebestuur Grobbendonk, 1996, p. 10.

Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 2001: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Herentals, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n3, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

De banmolen, reeds herkenbaar op de Ferrariskaart (1770-1778) ligt ten westen van het kasteel van Grobbendonk en wordt omgeven door landbouwgronden en enkele bospercelen. Rijen opgaande bomen bakenen de weg naar de molen en de waterlopen ten zuiden ervan af.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Auteurs: Cox, Lise
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Banmolen met molenaarswoning [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/85532 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.