Gelegen ten oosten van de Plaats (Idegemplein) met een kerkhof en bakstenen muur aan zuidelijke en oostelijke zijden. Van de oude kerk uit de 15de eeuw bleven slechts de noordelijke transeptarm (met originele spitsboogvensters) en de toren bewaard.
De plattegrond vertoont een westtoren met zuidelijke traptoren (15de eeuw), een driebeukig schip van drie traveeën (18de eeuw), transeptarmen van telkens een travee met vlakke sluiting (respectievelijk 15de en 18de eeuw), koor van twee rechte traveeën met driezijdige sluiting (18de eeuw), zuidelijke sacristie van een travee tegen zuidelijke transeptarm (18de eeuw) en noordelijke sacristie van een travee tegen de noordelijke transeptarm (19de eeuw?).
Baksteenbouw op zandstenen sokkel met afschuining, zandstenen hoekstenen. Leien dakbekleding.
Westtoren van vier geledingen met ingesnoerde spits; gestut door middel van twee op elkaar gestelde hoeksteunberen ten noordwesten en één steunbeer ten zuidwesten. Westgevel beneden de achthoekige torenromp volledig vernieuwd, op het portaal na (15de eeuw); vernieuwde vierkante onderbouw, overgaand in een achtkantige klokkenverdieping met spitsboogvormige galmgaten; afdekking van de hoektrompen door middel van zandsteen. Accoladeboogvormige poort in een behouden spitsboogomlijsting van zandsteen met peerkraal uitlopend op sokkeltjes; vernieuwd boogveld van arduin doorbroken door een druiper. Aanleunende traptoren ten zuiden, afgelijnd door middel van een overhoekse muizentand. Midden- en zijbeuken onder één zadeldak. Lichtjes inspringend westtravee van noordelijke zijbeuk onder lager lessenaarsdak; steekboogvensters in vlakke omlijstingen van arduin met druiplijstje; ijzeren harnas.
Noordelijke transeptarm met omlopende zandstenen cordon ter hoogte van de onderdorpels der originele zandstenen spitsboogvensters; bewaard zandstenen maaswerk ten westen; gedichte deur met zandstenen omlijsting en bakstenen ontlastingsboog ten westen.
Zuidelijke transeptarm onder mank zadeldak; steekboogvensters in vlakke omlijstingen van arduin met druiplijst, ten westen en zuiden waar het onderaan gedeeltelijk gedicht is. Zandstenen band boven westelijke venster wijst er wellicht op dat de transeptarm voorheen even hoog was als de zijbeuken. Koor even hoog als schip, met respectievelijk twee en één steekboogvenster ten noorden en ten zuiden, in vlakke omlijstingen van arduin met druiplijstje.
Noordelijk gebouwtje onder lessenaarsdak, tegen noordelijke transeptarm, met rechthoekige zijingang (oostelijk) en rechthoekige venster (westelijk) met arduinen onder- en bovendorpels. Zuidelijke sacristie tegen zuidelijke transeptarm onder doorgetrokken mank dak; steekboogvormig venster in vlakke omlijsting van arduin met druiplijst (ten zuiden).
Rondbogen op Toscaanse zuilen (arduinen sokkels) en halfzuilen. Korfboogvormige scheibogen van de kruising. Overwelving door middel van tongewelf voor de middenbeuk, koor en transept; Boheemse kappen voor de zijbeuken en kruising; gordelbogen op consoles, in het koor uitgewerkt met classicistisch praaltrosmotief.
Mobilair: bustereliekhouders van Sint-Hubertus en Sint-Cornelius. Neogotische beelden: Sint-Pieter, Sint-Paulus (hoogkoor), Madonna, Sint-Cornelius (nissen van zijaltaren). Barokaltaar (17de eeuw) van circa 1762; koorbanken, lambriseringen, preekstoel, biechtstoelen, orgeldoksaal. Rococo-orgel. Laatgotische doopvont (15de eeuw).
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Het vierhoekige kerkhof van Idegem omheen de parochiekerk staat aangeduid op de Ferrariskaart uit de late 18de eeuw. De kaart suggereert de aanwezigheid van een omheiningsmuur. Dat wordt bevestigd door de Atlas der Buurtwegen waar aan de noord- en westzijde een muur zichtbaar is ter afscheiding met de straat. De contouren zijn dan eerder veelhoekig zoals nu ook nog het geval is.
Deels ommuurd plattelandskerkhof omheen de parochiekerk. De westzijde werd omgevormd tot parkeerplaats. Een haag scheidt het kerkhof af van de weg. Op het kerkhof bleef een collectie 20ste-eeuwse hardstenen graftekens bewaard, voornamelijk uit de jaren 1940 en 1950 in late art deco en modernisme. Ze vertonen de bekende typologieën als stèles in kruisvorm al dan niet met een graftuin of (verhoogde) zerk. Vele tekstplaten zijn uitgevoerd in marbriet. Her en der bleef een houten grafteken of een exemplaar uit kunststeen bewaard.
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Pieters-Banden met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/8625 (geraadpleegd op ).
