Gelegen aan een samenloop van wegen: Erwetegemstraat, Kattenberg, Klooster- en Tweekerkenstraat. Omringd door een kerkhof, bakstenen muur ten zuiden en ten westen, betonplaten ten noorden. Grintpleintje tegenover de westzijde. Voor het eerst vermeld in 1162; de hardstenen kerk werd in 1779 vervangen door een nieuwe in baksteenmetselwerk met verwerking van zandsteen onder meer voor sokkel en hoekstenen.
De plattegrond vertoont: een westtoren met ten noorden traptoren, driebeukig schip van vijf traveeën, koor van twee traveeën met vlakke sluiting, ten noorden en ten zuiden sacristie van één travee. Baksteenbouw op zandstenen plint; natuursteen voor hoekstenen, kroonlijst en omlijsting der muuropeningen. Leien bedaking. Vooruitspringende westtoren van vier geledingen; rondboogportaal in een geprofileerde omlijsting van arduin met imposten en siersluitsteen; erboven: groot rondboogvenster en oculus in vlakke omlijsting; rondbogig galmgat in elke zijde; ingesnoerde spits. Eenvoudige traptoren ten noorden. Schip onder zadeldak; steekboogvensters in vlakke omlijsting. Koor onder doorgetrokken bedaking. gelijksoortige vensters; blinde oostgevel. Sacristieën onder afgewolfd dak; rechthoekige deur en steekboogvenster in vlakke omlijsting. Rondbogen op zuilen met achtzijdige sokkel, rond kapiteel, vierkant dekblad. Overdekking door middel van Boheemse kappen; voor de toren vermoedelijk door middel van een tongewelf.
Mobilair: Schilderijen: "Sint-Pieter uit de boeien" (Vlaamse School, 17de eeuw); "Geboorte van Christus" (Vlaamse School, 18de eeuw), "Kroning van Maria" (Vlaamse School, 18de eeuw). Barok houten kruisbeeld (18de eeuw). Hoofdaltaar uit de Sint-Veerlekerk te Gent (17de eeuw, marmer en geschilderd hout); Lodewijk XV-kast met broederschapslijst uit de 18de eeuw; Lodewijk XVI-koorlambrisering met ingewerkt gestoelte uit het vierde kwart van de 18de eeuw; Lodewijk XVI-preekstoel uit de 18de eeuw; biechtstoel met medaillon van Heilige bovenaan, uit de 18de eeuw; doksaal van 1828 met orgel van Ch. Van Peteghem. Glasramen van 1930. Grafstenen in noordgevel van 1766, 1773.
Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n2 (H-Z), Brussel - Gent. Auteurs: d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle Datum: De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Aanvullende informatie
Omheind kerkhof omheen de parochiekerk met een collectie aan 20ste-eeuwse graftekens.
De kerk en het kerkhof van Erwetegem staan schematisch aangeduid op een figuratieve kaart uit 1769. Pas op de Atlas der Buurtwegen staat de site duidelijk ingetekend. Het kerkhof is dan ten zuiden en ten westen afgescheiden van de rijweg door een muur. Die situatie bleef tot op vandaag ongewijzigd. Tussen de Tweede Wereldoorlog en 1969 uitgebreid ten noordoosten, herkenbaar aan de formele aanleg met kruisende paden.
Het plattelandskerkhof is deels omheind door een bakstenen muur, geritmeerd door pilasters en uitspringende muurspiegels. De muur is afgedekt met hardstenen dekstenen. Ten oosten en noorden is er nog steeds een haag. Het geruimde en vergroend kerkhof herbergt een collectie grafstenen die de 20ste eeuw overspannen. Het gaat voornamelijk om kruisvormige en andere stèles, stèles met zerken, boomstamkruisen en gietijzeren kruisen in eclecticisme, art deco en modernisme. De gangbare materialen als hardsteen en kunststeen bleven bewaard. Aan de zuidzijde van de kerk staan een aantal opvallende familiegraftekens met verhoogde zerken opgetrokken in hardsteen en graniet (familie Cromphout-Schmidt, familie Verniers-Martens).
Het kerkhof werd bezocht in 2017.
Algemeen rijksarchief Gent, Kaarten en plannen, nummer 1289, Figuratieve kaart van een deel van de wegen van Erwetegem, met aanduiding van al de huizen die er langs staan, Adrien de Coster, 1769, schaal 1:2350.
Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Kaart van België, Militair Geografisch Instituut, uitgegeven in 1949-1970, schaal 1:25.000.
Topografische kaarten van België, Herziening derde editie, Militair Cartografisch Instituut, uitgegeven in 1900-1930, schaal 1:20.000.
Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Pieters-Banden met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/9737 (geraadpleegd op ).
