ALGEMENE SITUERING

De fusiegemeente Houthulst gelegen in het noordwesten van West-Vlaanderen bestaat sinds 1976 uit Houthulst, Klerken, Merkem en Jonkershove. De gemeente telt 9008 inwoners en heeft een oppervlakte van 5591 hectare (gegevens gemeentebestuur 2005). Voor 1928 behoorde het grondgebied van de huidige deelgemeente Houthulst tot Klerken. Vóór dat jaar wordt in de historische inleidingen dan ook gesproken van de gemeente Klerken-Houthulst. Jonkershove maakte voor 1976 deel uit van de gemeente Woumen (Diksmuide). Voor de geschiedenis tot de tweede helft van de 19de eeuw van Klerken, Houthulst, Jonkershove, en in mindere mate van Merkem is het "Vrijbos" (kern bewaard te Houthulst) van groot belang. De historische inleidingen zijn dan ook voor een stuk gelijklopend. De dorpen Houthulst en Jonkershove zijn 19de-eeuwse dorpsstichtingen in het gebied van het (voormalige) "Vrijbos".

De fusiegemeente Houthulst gelegen ten oosten van de IJzer valt landschappelijk en bodemkundig uiteen in drie streken.
De Polderstreek (Middenlandpolders) met voornamelijk een vlak weidelandschap, weinig bebouwing en boomgroei omvat de bodems van de IJzervallei in het westen van de gemeente Merkem. Deze polders konden tot in de 11de eeuw overstromen; inpoldering pas in de 12de eeuw ten gevolge van indijking.

De Zandleemstreek met halfopen cultuurlandschap met verspreide bebouwing strekt zich uit over het middengedeelte van de fusiegemeente. Hierin bevinden zich de oude dorpskernen Klerken en Merkem, en de dorpskern Jonkershove die ontstaat in de tweede helft van de 19de eeuw.
Het oostelijk deel van de fusiegemeente behoort tot de Zandstreek. In het zuidoosten (Houthulst met het "Bos van Houthulst") hoogteligging van 10 à 15 meter. In het noorden van de gemeente (Klerken) wordt de Zandstreek gekenmerkt door de zogenaamde 'rug van Westrozebeke' met hoogteligging tot circa 40 meter.