Beschermd monument

Kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle: ondergrondse en bovengrondse relicten

Beschermd monument van tot heden

ID
1002
URI
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/1002

Besluiten

Kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle
definitieve beschermingsbesluiten: 20-01-2003  ID: 3999

Rechtsgevolgen

Meer informatie over de rechtsgevolgen van beschermingen vind je op onze website.

Beschrijving

De onder- en bovengrondse relicten van het voormalig kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle zijn beschermd als monument. De bescherming omvat:

  • het 1716 gedateerd poortgebouw met klein gastenkwartier (camera mulierum) met poortdoorgang bekroond door een beeldnis met de Heilige Bruno en aansluitende restanten van de kloosterommuring
  • de 1705 gedateerde langsschuur
  • de in een 19de-eeuws hoevecomplex geïncorporeerde ruime, overwelfde kelders
  • de tot rijwoningen verbouwde monnikencellen en aangrenzende kloostergang
  • de inwendig aangepaste brouwerij
  • de ondergrondse relicten van de kloosterkerk met bijhorende begravingen en de aanpalende kloostergebouwen


Waarden

De onder- en bovengrondse relicten van het voormalig kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle is beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de:

historische waarde

Het betreft de oudste kartuizerstichting (1314-1783) in België, in 1314 gesticht door Walter II, heer van Edingen. Het klooster bevindt zich op een boogscheut van de parochiekerk van Herne, ter plaatse van een vermoedelijk 9de-eeuws hofkerkje, is opgedragen aan Onze-Lieve-Vrouw en was een drukbezocht bedevaartsoord. Geënt op een primitieve hofkern ontwikkelde het kartuizerklooster van Herne een enigszins afwijkende typologie, waarvan sinds de opheffing in 1783 nog substantiële overblijfselen binnen een vrijwel intacte omschrijving bleven bewaard.

  • het 1716 gedateerd poortgebouw met klein gastenkwartier (camera mulierum) met poortdoorgang bekroond door een beeldnis met de Heilige Bruno en aansluitende restanten van de kloosterommuring zijn de meest representatieve en in- en uitwendig gaaf bewaarde component van de kloostersite. Het is uitgevoerd in de vorm van een tweelaags en zeven traveeën tellend, ondiep breedhuis in zogenaamde traditionele bak- en zandsteenstijl met overkragend, op fraaie daklijstbalkjes rustend zadeldak, en wordt gekenmerkt door een laatbarokke detaillering terwijl onder meer de ontlastingsbogen met alternerend gebruik van baksteen en blauwe hardsteen wijzen op een Henegouwse beïnvloeding.
  • de 1705 gedateerde langsschuur (35 bij 12 meter) is opgetrokken in baksteen met verwerking van blauwe hardsteen en zandige kalksteen en is voorzien van een rondboogpoort, kleine muuropeningen met negblokomlijsting, houten diefijzers en van een indrukwekkende kapconstructie van acht spanten. De atypische inplanting te midden van de kloostergebouwen houdt verband met de historische evolutie van hofkerk naar kartuizerklooster. Dit wordt bevestigd door de circa 1,6 meter dikke noordwand in schistblokken en zandige kalksteen voorzien van druiplijsten en een groot rondvenster – de zuidwand van de minstens tot het begin van de 13de eeuw opklimmende Onze-Lieve-Vrouwkapel waartegen de “horreum antiquum” werd aangebouwd.
  • de in een 19de-eeuws hoevecomplex geïncorporeerde ruime, overwelfde kelders als substantieel relict van de keuken en de woning van de procurator in het "klein klooster".
  • de tot rijwoningen verbouwde monnikencellen en aangrenzende kloostergang als sprekend relict en waarvan diverse bouwsporen verwijzen naar de oostvleugel van het 'groot klooster'.
  • de inwendig aangepaste brouwerij, een éénlaags, rechthoekig volume opgetrokken in baksteen met gebruik van zandige kalksteen voor plint, hoekkettingen, kroonlijst en rechthoekige en rondboogopeningen waarvan de inplanting, parallel met de voormalige visvijvers refereert aan de bedrijfszone op de zuidgrens van de kloostersite.
  • de ondergrondse relicten van de kloosterkerk met bijhorende begravingen en de aanpalende kloostergebouwen omwille van de vrij goede bewaringstoestand van de archeologische sporen, de garantie voor blijvende conservatie en het potentieel als bodemarchief voor toekomstig onderzoek.

Aanduiding van

Is de omvattende bescherming van

Hoeve in U-vorm

Oud-Klooster 1 (Herne)
Voorheen deel uitmakend van de kartuizerij. Eénlaags boerenhuis van zes traveeën met verhoogde begane grond en een zadeldak. Langsschuur in de zijgevel gedateerd door middel van gesinterde bakstenen 1889.


Priorij, langsschuur en aanhorigheden Kartuizerklooster

Kapellestraat 74 (Herne)
De stichting van een kartuizerklooster wordt vermeld in 1314. Heden resten nog de priorij met poort uit 1716, een langsschuur uit 1705 en vroegere aanhorigheden langs de Kloosterstraat.


Stokerij

Oud-Klooster 2 (Herne)
Vermoedelijk de oude stokerij van het voormalige kartuizerklooster. Bakstenen gebouw onder zadeldak dat in zijn huidige toestand erg is verbouwd. Van de vroegere gevelordonnantie resten evenwel enkele sporen.


Vier welkomstbomen bij Kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle

Kapellestraat 74 (Herne)
Aan de ingang van het Kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle langs de Kapellestraat komen vier welkomstbomen voor. Er staan telkens twee bomen aan de beide zijden van het toegangshekken: twee bruine beuken (Fagus sylvatica ‘Atropunicea’) met stamomtrekken van 1,05 meter en 2,37 meter en twee witte paardenkastanjes (Aesculus hippocastanum) met stamomtrekken van 3,45 meter en 3,04 meter (gemeten op 1,50 meter hoogte, opname in 2008).

Is de gedeeltelijke bescherming van

Site van het Kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle

Aerebeekstraat, Kapellestraat, Oud-Klooster (Herne)
Als eerste kartuizerstichting in ons land, dat tijdens zijn grote bloei in de 15de eeuw een befaamd geestelijk centrum vormde, gefrequenteerd door eminente figuren, bezit het voormalig kartuizerklooster van Herne onmiskenbaar een belangrijke historische en cultuurhistorische waarde. De kloostersite ligt in een landelijke omgeving met akkers, weilanden en de Arebeek. De centrale oost-wes as die het klooster ontsloot is nog bewaard evenals vier welkomstbomen aan de hoofdingang.


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Kartuizerklooster Onze-Lieve-Vrouw-Kapelle: ondergrondse en bovengrondse relicten [online], https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/1002 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.